Sosyal Dönüşüm Yönetimi (MOST) Programı

Sosyal Dönüşüm Yönetimi (MOST) Programı UNESCO 27. Genel Konferans kararı ile 1994 yılında kurulmuş UNESCO’nun sosyal dönüşümler üzerine çalışmalarını sürdürdüğü hükûmetler arası bilim programıdır. Sosyal Dönüşüm Yönetimi Programı (Management of Social Transformations Programme) araştırma, siyasa ve uygulamalar arasında etkili köprüler inşa etmeye odaklanmaktadır. MOST hükümetler, sosyal ve beşerî bilim toplulukları ve sivil toplumlarla beraber bilgi ve eylem arasındaki pozitif sosyal değişimin anahtarı olan bağlantıyı güçlendirmek için çalışmaktadır. UNESCO’nun Sosyal Bilim araştırmalarını destekleyen ve teşvik eden tek program olması nedeniyle UNESCO’nun genel hedeflerinin belirlenmesinde MOST Programının önemli bir yeri bulunmaktadır.

MOST,  Birleşmiş Milletler Sürdürebilir Kalkınma Hedefleri (UNSDG) kapsamında kalkınma, yoksulluğun ortadan kaldırılması, çevresel değişimler için kapsayıcı ve sürdürülebilir çözümler üretilmesi ve kapsayıcı, etkili ve hesap verebilir yönetim teşvik edilmesinin yanı sıra UNESCO’nun Afrika ve toplumsal cinsiyet eşitliği küresel önceliklerine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. 

MOST, kanıtlanmış bilgilerle desteklenen karar verme kültürünün teşvik edilmesi için bilim insanlarının bilgilerini kullanan araştırma-politika ara yüzleri aracılığıyla Üye Devletleri politika geliştirme süreçlerini geliştirmeleri konusunda desteklemektedir.

MOST’un üç işlevsel ayağı bulunmaktadır:

• Araştırma ayağı; Bilimsel Danışma Kurulu ile koordinasyon içinde çalışmakta ve sosyal ve beşeri bilimler topluluklarıyla network oluşturmaktadır. Aşağıda belirtilen amaçları taşımaktadır:
  • Bilgiye açık erişimi ve kapsayıcılığı düzenlemek ve teşvik etmek
  • Sürdürülebilir bilim gibi disiplinlerarası yaklaşımları teşvik etmek amacıyla sistem yaklaşımlarını yaygınlaştırmak
  • MOST tartışma belgeleri ve Politika Raporunun yayınlanmasıyla bilgi ve deneyimin çok paydaşlarla paylaşılmasının teşvik etmek
  • Uygun yöntem ve ölçütlerin geliştirilmesini teşvik etmek

MOST Hükûmetler Arası Forumları ayağı; Bölgesel Bakanlar Toplantıları, Hükümetler Arası Konseyi, UNESCO yönetim organları ve diğer BM Toplantıları içermektedir. Forumlar, Üye Devletlere MOST aracılığıyla uluslararası gündemleri şekillendirmek ve bunlara yanıt oluşturacak teknik temelleri geliştirme olanakları sağlamaktadır.

Politik destek ve kapasite geliştirme ayağı;  MOST Okulları, Gelecek için Okuryazarlık Laboratuvarları, Kapsayıcı Politika Laboratuvarı ve MOST Direkt aracılığıyla Üye Devletler ve bilim topluluklarıyla birlikte çalışarak MOST çıktılarını ulusal tartışma ve politika mekanizmalarına yerleştirmeyi amaçlamaktadır.

MOST ulusal, bölgesel ve uluslararası olarak uygulanmaktadır. BM Organları (UNRISD-Birleşmiş Milletler Sosyal Kalkınma için Araştırma Enstitüsü, UNDESA-Ekonomik ve Sosyal İlişkiler Bölümü), sosyal bilim organlar (ISSC-Uluslararası Sosyal Bilimler Konseyi, CODESRIA-Afrika Sosyal Bilimler Araştırması Geliştirme Konseyi, CLACSO-Latin Amerika Sosyal Bilimler Konseyi, FLACSO-Latin Amerika Sosyal Bilimler Enstitüsü, ACSS-Afrika Stratejik Araştırmalar Merkezi) ve diğer paydaşları içeren ağlar ve ortaklarla beraber çalışmaktadır.

UNESCO’nun Sosyal ve Beşerî Bilimler kapsamında önem verdiği konulardan bir diğerini de Kültürlerarası Diyalog oluşturmaktadır. UNESCO değerleri kapsamında kültürel çeşitlilik ve kültürel diyaloğu teşvik etmenin, kültürler arasında köprü kurma ve barış için zemin hazırlamanın en güçlü yolu olduğu vurgulanmaktadır. Aynı zamanda, dünya kültür mirasının ve çeşitliliğinin korunabilmesinin, gerektiği biçimde takdir edilmesinin ve sürdürülmesinin yöntemi olan kültürlerarası diyaloğu benimsemektedir.

Bireylerin ve toplumların bir arada yaşayamamaktan kaynaklı özellikle yoksul, kadın, genç, göçmen gibi kırılgan grupların karşılaştığı dışlanma ortaya çıkmaktadır. UNESCO Kültürel Çeşitlilik Evrensel Bildirgesi'nin ilkeleri doğrultusunda diyalog, şiddetle mücadele ve kültürlerin yakınlaşmasına katkıda bulunan değerleri, tutumları ve davranışları geliştirmek ve yaygınlaştırmak her zamankinden daha önemli hâle gelmektedir. 2013-2022 Uluslararası Kültürel Yakınlaşma On Yılı da barış için kültürler ve dinler arası diyalog, anlayış ve işbirliğinin yaygınlaştırılması amacıyla ilan edilmiştir. Kültürel Çeşitlilik Evrensel Bildirgesi ve Uluslararası Kültürel Yakınlaşma On Yılı ilanı göz önünde bulundurulduğunda, 2016-2017 yıllarında karşılıklı anlayış ve saygı ile tüm kültürlerin eşit haysiyetini temel alan, insanlar, milletler ve medeniyetler arasındaki diyalog; uluslararası barış, insanlar arası uzlaşma ve sosyal kapsayıcılık oluşturmanın önkoşulu olarak ele alınmaktadır.

     UNESCO kültürel miras yoluyla uzlaşmanın işlevini ve Diyalog Yolları Programı ile değişim için ortak alan olan kültürün rollerini vurgulamaktadır. Bu amaçla, Köle Yolu ve İpek Yolu Programları ile diyaloğu geliştirmeye devam etmektedir.