“Öğrenen Şehirler (Learning Cities)” Programı, Almanya’da bulunan ve Kategori 1 Merkezi olan “UNESCO Hayat Boyu Öğrenme Enstitüsü (UIL)” tarafından yürütülmektedir. İlki 2013 yılında Çin’in başkenti Pekin’de düzenlenen “1. Küresel Öğrenen Şehirler Konferansı”nın ikincisi 2015 yılı Mayıs ayında Meksika’da gerçekleştirilmiştir.
“Öğrenen şehirler herkes için hayat boyu öğrenmeyi teşvik eder”
Öğrenen şehirler:
• temel eğitimden yüksek eğitime kadar kapsayıcı öğrenimi teşvik etmek için her sektördeki kaynaklarını etkin şekilde kullanan;
• ailelerdeki ve toplumlardaki öğrenmeyi tekrar canlandıran;
• işyerlerindeki öğrenmeyi faaliyete geçiren;
• modern öğrenme teknolojilerinin kullanımını arttıran;
• öğrenmenin kalitesini ve muazzamlığını geliştiren ve
• hayat boyu öğrenme kültürünü teşvik eden şehirlerdir.
Öğrenen Şehirlerin Temel Özellikleri
Bir Öğrenen Şehir İnşa Etmenin Yararları
· Kişisel gelişim ve sosyal bütünleşme
· Ekonomik kalkınma ve kültürel çeşitlilik
· Sürdürülebilir kalkınma
Bir Öğrenen Şehrin Temel Yapı Taşları
· Eğitim sistemindeki kapsayıcı öğrenme
· Ailelerdeki ve toplumlardaki öğrenmenin tekrar canlanması
· İşyerlerindeki öğrenmenin faaliyete geçmesi
· Öğrenme kalitesinin ve muazzamlığının gelişmesi
· Modern öğrenme teknolojilerinin kullanımının artması
· Hayat boyu öğrenme kültürünün teşvik edilmesi
Bir Öğrenen Şehrin İnşasındaki Temel Koşullar
· Güçlü siyasi irade ve bağlılık
· Bütün paydaşların yönetimi ve katılımı
· Kaynakların seferberliği ve kullanılması
Herkes öğrenen bir şehirde hayat boyu öğrenim görebilmektedir. Öğrenen şehir, sosyal kapsayıcılığı, ekonomik kalkınmayı, kültürel refahı, kişisel gelişimi ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmektedir.
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın (SKA) 17’sinden biri olan SDG 4 (“kapsayıcı ve eşitlikçi kaliteli eğitim sağlamak ve herkes için hayat boyu öğrenme fırsatlarını teşvik etmek”) ve SDG 11 (“şehirleri ve yerleşim alanlarını kapsayıcı, güvenli, dirençli ve sürdürülebilir hale getirmek”), Öğrenen Şehirler Küresel Ağı (GNLC) tarafından gerçekleştirilen iki önemli hedeftir. Öğrenen şehirler, girişimciliği ve nitelikli iş fırsatlarını teşvik ederken, yeşil ve sağlıklı ortamlar yaratmayı da amaçlamakla birlikte eşitlikçiliği ve kapsayıcılığı sağlamayı da hedeflemektedir. Bu nedenle hem kentsel hem de kırsal alanlarda yerel sürdürülebilirliğin önemli güç kaynakları konumundadırlar. 2024 itibarıyla Türkiye’de dokuz adet öğrenen şehir bulunmaktadır.
1. Eskişehir (2016):
© UNESCO
Anadolu Üniversitesi, Eskişehir Teknik Üniversitesi ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nin bulunduğu Eskişehir, kuzeybatı Türkiye’de yer almakta ve ”Öğrenci Şehri” olarak da bilinmektedir.
Eskişehir, hayat boyu öğrenme kültürünü oluşturmayı hedeflemektedir. Bu doğrultuda, şehir, insanların topluma etkin ve aktif üyeler olarak katılım yollarını araştırmakta, sivil toplum kuruluşları ve devlet kurumlarının yaygın eğitimde önemli bir rol oynamasını sağlamakta ve kırsal topluluklara ulaşmanın yeni yollarını geliştirmektedir. Hayat boyu öğrenme ile ilgili faaliyetler, şehrin 2020–2024 Stratejik Planı’na dahil edilmiştir. Belediyenin sloganı “Şehir, Birlikte Öğrenmek İçin Bir Okuldur” şeklindedir. Temel hedefleri, yerel halkın refahını teşvik etmek amacıyla kolayca erişilebilir kamu hizmetlerini sunmaktır.
2. Konya (2017):
© UNESCO
Konya, gıda işleme, tekstil ve otomotiv gibi çok çeşitli sektörlere ev sahipliği yapmaktadır. Türkiye'nin en büyük üniversitelerinden biri olan Selçuk Üniversitesi'nin merkezi de bu şehirde bulunmaktadır.
Eğitim erişimin evrensel ve ücretsiz teşvik edilmesi çabasıyla, Konya hem yerli hem de yabancı öğrencilere geniş bir yelpazede ücretsiz kurs olanakları sunmaktadır. Şehir, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'nı (SKA) desteklemek için politikalar geliştirmekte, özellikle SKA 4 ve 11’e odaklanmaktadır. Konya hem vatandaşların hem de yabancıların eğitimini teşvik etmek amacıyla Sürekli Eğitim Merkezi ile birlikte gruplar ve atölyeler kurmuştur.
3. Hatay (2019):
Türkiye'nin güneydoğusunda yer alan Hatay, zengin kültürel çeşitliliğiyle tanınmaktadır. Hatay Arkeoloji Müzesi’nin koleksiyonundaki Roma ve Bizans mozaikleri ise oldukça değerlidir.
Hatay, halkın her yaştan grubuna eğitim olanakları sunarak istihdamın artırılması hedefine ulaşmak amacıyla çabalarını sürdürmektedir. Hatay, halkının çeşitli ve dinamik şehir yaşantısı kapsamında memnuniyet derecesinin yüksek olmasını hedeflemektedir. Şehir, geleneksel el sanatlarının korunması gibi projelerle, kadınların istihdama katılımını artırmayı amaçlamaktadır.
4. Afyonkarahisar (2020):
© UNESCO
Afyonkarahisar, eğitim ve öğretim seferberliğinin öncüsü olmuş ve bugüne kadar bu kapsamda önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Cumhuriyet döneminde ortaöğretim seviyesindeki hızlı gelişmenin en önemli yerlerinden biri olan Afyon Lisesi, yıllarca birçok komşu ilin de tek lisesi olma özelliğini korumuştur. Bireylerin ilgi, ihtiyaç ve yetenekleri doğrultusunda, onları geniş ufuklara sahip, donanımlı ve çalışkan bireyler olarak geleceğe hazırlamak amacıyla, herkesi kapsayıcı ve bütünleştirici bir anlayışla Türkçenin inceliklerini uluslararası standartlara göre özümseyen akademik, sosyal, kültürel ve sportif alanlarını güçlendirerek ülkemizde istihdam alanları yaratacak bir eğitim yaklaşımıyla öncü, yaşanabilir bir çevre yönetimini geliştirme misyonunu benimsemiştir.
5. Balıkesir (2020):
© UNESCO
Balıkesir’deki eğitim, çağın gereksinimlerini karşılamayı hedefleyen misyonlara sahiptir. Bir diğer hedef alanı ise Balıkesir’de bireylerin fiziksel, sosyal ve ruhsal gelişimlerini sağlayacak faaliyetlere katılmalarını amaçlayan hayat boyu öğrenme fırsatları üzerine kuruludur. Hayat boyu öğrenme fırsatlarının sağlanmasını kolaylaştıran dijital dönüşüm, hayat boyu öğrenmeye erişimini artırmak amacıyla uzaktan eğitim teknolojilerinin kullanımını öncelikli hale getirmiştir. Eğitime katılımın sağlanması vurgulanmış, farklı yeteneklere, özelliklere, ihtiyaçlara ve geçmişlere sahip tüm bireylerin, bilgilerini, becerilerini ve yetkinliklerini geliştirmek amacıyla hayat boyu öğrenme fırsatlarından yeni bir bireysel, sosyal ve istihdam odaklı yaklaşımla aktif olarak yararlanabilmeleri için yaygın eğitime katılımı artırmaya yönelik çalışmalar ön plana çıkarılmıştır.
6. İzmir (2020):
© UNESCO
Türkiye'nin üçüncü en büyük şehri olan İzmir, modern, gelişmiş ve yüksek ticaret hacmine sahip bir şehirdir. Eğitim alanındaki güçlü ve başarılı hamleleriyle İzmir daha da güçlenmeyi hedeflemektedir. İzmir’in eğitim vizyonu, hayat boyu öğrenmenin imkânlarını, fırsatlarını, kapsamını ve yöntemlerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda kurs çeşitliliği ve yaygınlığına büyük önem verilmektedir. Bireylerin bilgi, beceri ve yetkinliklerini geliştirmek amacıyla, bireysel, sosyal ve istihdam odaklı hayat boyu öğrenme fırsatları sunarak kişisel, çevresel ve mesleki farkındalık yaratmaya yönelik faaliyetlere önem verilmektedir.
7. Bursa (2022):
© UNESCO
Bursa’nın İpek Yolu üzerindeki avantajlı konumu, şehrin uzun süreli ekonomik ve kültürel bir merkez olmasını sağlamıştır. Bursa, köklü sosyal ve ekonomik sistemleri, doğal güzellikleri ve zengin tarihi geçmişiyle halâ “kültürlerin buluştuğu şehir” olarak anılmaktadır ve bu sebeple kendine özgü bir kentleşme modeli sunmaktadır. Günümüzde, Bursa Türkiye’nin dördüncü en büyük şehri olup, ülkenin otomotiv, tekstil, makine ve gıda sektörlerinde önemli bir rol oynamaktadır.
Bursa, eğitim tesislerinin sayısını artırarak ve dezavantajlı bireyleri hayat boyu öğrenme ekosistemine dahil ederek, tüm kademelerde eğitime eşit erişimi garanti altına almayı hedeflemektedir. Ayrıca, mesleki eğitim ve yetişkin eğitimi tekniklerinde yeni modeller geliştirerek, kentin hayat boyu öğrenme stratejisi, istihdam ve teknolojik uyum konularına yüksek öncelik vermektedir. Son olarak, Bursa’nın hayat boyu öğrenme planının hedefi, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin yanı sıra şehrin ekonomik yapısını da dikkate alarak bir hayat boyu öğrenme vizyonu oluşturmaktır.
8. Sakarya (2022):
© UNESCO
İstanbul, Ankara ve Bursa’nın kesişim noktasında bulunan Sakarya, birçok kültürel çeşitliliğe sahip on altı ilçeden oluşmaktadır.
Sakarya, yetişkinler ve gençler için mesleki eğitime odaklanmakta olup öğrenen şehir stratejisi aracılığıyla öğrencileri sosyal sorunlarla başa çıkma ve şehrin sosyal, kültürel ve ekonomik gelişimini destekleme konusunda gerekli bilgi ve becerilerle donatmayı hedeflemektedir. Ayrıca engelli bireylerin zihinsel ve fiziksel gelişimlerine de katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
9. Yozgat (2022):
© UNESCO
Binlerce yıllık geçmişiyle Yozgat, Hititlerden günümüze uzanan köklü bir tarihe sahiptir. Antik Roma döneminden kalma hamamlarının hala kullanılıyor olması, şehrin zengin tarihini gözler önüne sermektedir. Tarımın yanı sıra tekstil, metal işleri ve inşaat malzemeleri gibi çeşitli sektörlerde üretim faaliyetleri yürütülmektedir. Ankara'ya yakınlığıyla Batı ve Doğu kültürlerinin buluşma noktası olan Yozgat, önemli bir coğrafi konuma sahiptir.
Yozgat’ın stratejisi, mesleki eğitim aracılığıyla istihdam oranlarını artırmayı amaçlamaktadır. Ayrıca, güçlü bir hayat boyu öğrenme stratejisinin, doğal yaşam alanlarının ve biyolojik çeşitliliğin korunmasına, iklim değişikliğinin etkilerinin azaltılmasına katkıda bulunacağı umulmaktadır.
UNESCO Öğrenen Şehirler Küresel Ağı Sunumu için Tıklayınız
Öğrenen Şehirler Küresel Ağı Bilgilendirme Videosu için Tıklayınız
