UNESCO Tarafından İlan Edilen Yıllar:
2022- Sürdürülebilir Kalkınma için Uluslararası Temel Bilimler Yılı:
2022’de kutlanmakta olan Sürdürülebilir Kalkınma için Uluslararası Temel Bilimleri Yılı, temel bilimlerin sürdürülebilir kalkınmayı sağlamayı ve tüm dünyadaki insanların yaşam standartlarını iyileştirmeyi amaç olarak kabul etmiştir.
2021- Sürdürülebilir Kalkınma için Uluslararası Yaratıcı Ekonomi Yılı:
Günbegün daha fazla insan kendi fikirlerini ve hayallerini geçim kaynaklarına dönüştürmektedir. Bu bağlamda “Yaratıcı Ekonomi” küresel ekonomiye katkısı bulunan ve en hızlı büyüyen sektörlerden biri olmuştur. Birçok insanın katılımı ile yaratıcı ekonomi geniş ve çeşitli aktörlere ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca, bu dinamik ekonomin içinde sanat, kültür, ticaret ve teknolojinin kesişim noktalarında yaratıcı endüstriler yer almaktadır.
2019- Uluslararası Yerli Diller Yılı:
Diller, sadece iletişim, eğitim, sosyal entegrasyon ve gelişim için bir araç olarak değil, aynı zamanda her bireyin kendine özgü kimliği, kültürel tarihi, gelenekleri ve hafızası için bir depo olarak da insanların günlük yaşamlarında çok önemli bir rol oynamaktadır. Ancak sahip oldukları muazzam değere rağmen, dünyanın dört bir yanında diller endişe verici bir hızla yok olmaya devam etmektedir. Bunu göz önünde bulunduran Birleşmiş Milletler, sadece bu dilleri konuşan insanlara fayda sağlamak için değil, aynı zamanda başkalarının da dünyamızın zengin kültürel çeşitliliğine yaptıkları önemli katkıyı takdir etmeleri için farkındalığı artırmak amacıyla 2019'u Uluslararası Yerli Diller Yılı (IY2019) ilan etmiştir.
2019 – Uluslararası Kimyasal Elementlerin Periyodik Tablosu Yılı:
Kimyasal elementlerin periyodik tablosu, sadece evrendeki bilinen tüm atomların bir rehberi olmakla kalmamakla yaşanılan çevre hakkındaki anlayışı genişletmeye yardımcı olmaktadır.
30 Ekim-14 Kasım 2017 tarihleri arasında Paris’te gerçekleştirilen UNESCO 39. Genel Konferansı Doğa Bilimleri Komisyonunda 2019 yılının Uluslararası Kimyasal Elementlerin Periyodik Tablosu Yılı olarak ilan edilmesini önermiştir. Bu karar Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca da kabul edilmiştir. Kimyasal Elementlerin Periyodik Tablosunun keşfinin 150. yıldönümü olan 2019 yılının ilanı ile Periyodik Tablonun, kimya, fizik ve biyoloji gibi bilimsel bilginin yaşamsal alanlarında yaygın olarak kullanılmakta olduğunun vurgulaması amaçlanmaktadır.
2017- Uluslararası Sürdürülebilir Turizm Yılı:
Birleşmiş Milletler dünyanın ekonomik faaliyetinin yaklaşık %10'unu oluşturan turizm endüstrisinin önemli potansiyelini göz önünde bulundurarak yoksullukla mücadeleye katkıda bulunmak ve UNESCO’nun en temel ideallerinden biri olan hoşgörü ve kültürlerarası diyaloğu teşvik etmek amacıyla 2017 yılını Uluslararası Kalkınma için Sürdürülebilir Turizm Yılı olarak belirlemiştir.
UNESCO Dünya Mirası ve Sürdürülebilir Turizm Programı kapsamında turizm ve miras yönetimine ilişkin planlamanın destinasyon düzeyinde birleştiği ve destinasyon düzeyinde bütünleştiği, doğal ve kültürel varlıkların değerlendirildiği ve korunduğu, uygun turizmin geliştirildiği yeni bir perspektif temsil etmektedir.
Görüş: Dünya Mirası ve turizm paydaşları, ortak kültürel ve doğal mirasların korunması ve uygun turizm yönetimi anlayışı ile sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması yolunda sorumluluk üstlenmektedir.
Misyon: Dünya Mirası kapsamında Sürdürülebilir Turizm Program’ının yönetimini ve gelişimini kolaylaştırma amacıyla varlıkları ve bunların olağanüstü evrensel değerlerini kaybetmemelerini sağlamak için tüm paydaşların farkındalığını, kapasitesini ve dengeli katılımını arttırmaktır.
UNESCO Dünya Mirası ve Sürdürülebilir Turizm Programı Hakkında Broşür https://whc.unesco.org/uploads/activities/documents/activity-669-7.pdf
Odak Alanları:
Sürdürülebilir Turizmin İyileşmesini Desteklemek:
Değişen İklimde Dünya Mirası ve Turizm:
2015 – Uluslararası Işık ve Işık Teknolojileri Yılı:
Birleşmiş Milletler Uluslararası Işık ve Işık Teknolojileri Yılı UNESCO 190. Yürütme Kurulunun 18 Kasım 2012 tarihindeki oturumunda aldığı karara istinaden, UNESCO’nun 5-20 Kasım 2013 tarihleri arasında Paris’te icra edilen 37. Genel Konferansı kapsamında 11 Kasım 2013 tarihinde Bilim Komisyonunda ilan edilmiştir. Anılan toplantıda Genel Direktör, adı geçen etkinliğin Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda da ilan edilmesi için gerekli çabaları göstermeye davet edilmiştir.
2014 - Filistin Halkı ile Dayanışma Uluslararası Yılı
68/12 sayılı kararında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Filistin Halkının Devredilemez Haklarının Kullanılması Komitesi'nden 2014 yılında kutlanacak olan Filistin Halkı ile Dayanışma Uluslararası Yılı boyunca Hükûmetler, Birleşmiş Milletler sisteminin ilgili kurumları, hükûmetler arası kuruluşlar ve sivil toplum örgütleriyle iş birliği içinde etkinlikler düzenlemesini talep etmiştir.
Uluslararası Yılın amacı Filistin halkıyla dayanışmayı teşvik etmek ve çok uzun süredir inkâr edilen devredilemez haklarının gerçekleştirilmesi için daha fazla ivme ve uluslararası destek yaratmaktır. Yıl, aşağıdaki unsurların uluslararası gündemin üst sıralarına yerleştirilmesine yardımcı olacaktır:
(a) Filistin halkının başta kendi kaderini tayin ve bağımsızlık hakkı olmak üzere devredilemez hakları ve uluslararası hukuk ve Birleşmiş Milletler’in ilgili kararları uyarınca kalıcı bir çözüme yönelik barış sürecinin desteklenmesi gibi Komite tarafından öncelik verilen Filistin sorununa ilişkin temel temalar;
(b) Yerleşimler, Kudüs'teki durum, Gazze ablukası ve İşgal Altındaki Filistin Topraklarındaki insani durum gibi devam eden barış sürecinin önündeki engellere ilişkin gelişmeler, özellikle de acil eylem gerektiren konular;
(c) Filistin sorununa kapsamlı, adil ve kalıcı bir çözüm bulunması amacıyla uluslararası, bölgesel ve ulusal eylemlerin harekete geçirilmesi.
2014 – Uluslararası Kristalografi (Kristal bilim) Yılı:
Birleşmiş Milletlerin 17 Temmuz 2012 tarihinde gerçekleştirdiği 66. Genel Kurulu’nun 284. maddesi gereğince 2014 yılı BM tarafından Uluslararası Kristalografi Yılı olarak ilan edilmiş ve UNESCO tarafından da benimsenmiştir.
2014 yılı Uluslararası Kristalografi Yılı olarak ilan edilmesinin sebebi bundan tam bir asır önce, X-ışınlarının maddenin yapısını müdahaleci olmayan bir şekilde 'görmek' için kullanılabileceği keşfedilmesidir. Günümüzde X-ışını kristalografisi, maddenin yapısını atomik veya moleküler düzeyde incelemek için önde gelen teknik haline gelmiştir.
2013 – Yeryüzü Matematik Yılı:
05 Mart 2013 tarihinde UNESCO Genel Merkezi’nde ilan edilmiş ve UNESCO’nun patronajında kutlanan bir etkinliktir. Yeryüzü Matematik Yılı Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilen veya Birlemiş Milletlerin dâhil olduğu bir etkinlik değildir.
2013 – Uluslararası Su İş Birliği Yılı:
Birleşmiş Milletlerin 11 Şubat 2011 tarihinde gerçekleştirdiği 65. Genel Kurulu’nun 154. maddesi gereğince 2013 yılı Uluslararası Su İş birliği Yılı olarak ilan edilmiş olup UNESCO tarafından “Birleşmiş Milletler Su Örgütü” adına koordine edilmektedir.
2011 – Uluslararası Kimya Yılı:
Birleşmiş Milletlerin 03 Şubat 2009 tarihinde gerçekleştirdiği 63. Genel Kurulu’nun 209. maddesi gereğince 2011 yılı Uluslararası Kimya Yılı olarak ilan edilmiş olup UNESCO tarafından koordine edilmektedir. Ardından, UNESCO’nun 06-23 Ekim 2009 tarihleri arasında gerçekleştirilen 35. Genel Konferans’ında Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilen 2011 Uluslararası Kimya Yılı’nı destekleme kararı alınmıştır
2011 – Uluslararası Orman Yılı:
Birleşmiş Milletlerin 06 Şubat 2007 tarihinde gerçekleştirdiği 61. Genel Kurulu’nun 193. maddesi gereğince 2011 yılı Uluslararası Orman Yılı olarak ilan edilmiştir. Ardından, UNESCO’nun 06-23 Ekim 2009 tarihleri arasında gerçekleştirilen 35. Genel Konferans’ında Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilen 2011 Uluslararası Orman Yılı’nı destekleme kararı alınmıştır.
Zengin orman biyolojik çeşitliliği nedeniyle tamamen veya kısmen tanınan 104 WH alanıyla, WH Sözleşmesi orman biyolojik çeşitliliğinin yerinde korunması için önemli ve etkili bir sözleşmedir.
Dünya Mirası Orman ağı çeşitli ve zengin bir ağdır. 760.000 kilometrekareden daha büyük bir alan Dünya Mirası Ormanları olarak korunmaktadır. Ayrıca, belirtilen ağ geniş bir alana ev sahipliği yaptığı için birçok hayvan ve bitki türüne (Bengal kaplanı, birçok kuş türü, goril, vb.) da ev sahipliği yapmaktadır.
Biyolojik çeşitliliğin korunmasına ek olarak ormanlar, ayrıca, iklimleri düzenleme ve karbon depolama aşamalarında da büyük bir görev üstlenmektedir. Bu neden ile iklim değişikliğini önemle tedbirlerinde önemli bir rol oynamaktadır.
2010- Uluslararası Kültürel Yakınlaşma Yılı:
16 Ekim – 2 Kasım 2007 tarihinde gerçekleştirilen UNESCO 34. Genel Konferansının 46. Maddesi’nde Birleşmiş Milletlere 2010 yılını Uluslararası Kültürlerin Uzlaşması Yılı olarak ilan etmesi tavsiye edilmektedir. Birleşmiş Milletlerin 25 Ocak 2008 yılında gerçekleştirdiği 62. Genel Kurulunun 90. Maddesi gereği 2010 yılı Uluslararası Kültürlerin Uzlaşması Yılı ilan edilmiştir. UNESCO’nun 12 Ekim 2009 tarihli 35. Genel Konferans’ında ise Uluslararası Kültürlerin Uzlaşması Yılı etkinliklerinin aksiyon planı belirlenmiştir.
2010 – Uluslararası Biyoçeşitlilik Yılı:
Birleşmiş Milletlerin 19 Ocak 2007 tarihinde gerçekleştirdiği 61. Genel Kurulu’nun 203. maddesi gereğince 2010 yılı Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Yılı olarak ilan edilmiştir. Buna ek olarak, UNESCO’nun 06-23 Ekim 2009 tarihleri arasında gerçekleştirilen 35. Genel Konferans’ında Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilen 2010 Uluslararası Biyoçeşitlilik Yılı’nı destekleme kararı alınmıştır.
Birleşmiş Milletler (BM) 2010 yılını Uluslararası Biyoçeşitlilik Yılı (IYB) olarak ilan etmiştir. Biyoçeşitlilik terimi, mikroskobik canlılardan (bakteriler vb.) büyük hayvan ve bitkilere kadar kapsamlı bir şekilde uzanan doğal süreçlerin çeşitliliğini vurgulamaktadır.
Dünya Mirası ve Biyoçeşitlilik
2009 – Uluslararası Astronomi Yılı:
UNESCO, 03-21 Ekim 2005 tarihleri arasında gerçekleştirdiği 33. Genel Konferans’ında 5.30.madde gereğince 2009 yılının Uluslararası Astronomi Yılı olarak ilan edilmesi kararını almıştır. Ardından, Birleşmiş Milletlerin 29 Ocak 2008 tarihinde gerçekleştirdiği 62. Genel Kurulu’nun 200. maddesi gereğince 2009 yılı Uluslararası Astronomi Yılı olarak ilan edilmiştir.
2009 – Goril Yılı:
2007 yılında Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) - Göçmen Türler Sözleşmesi (CMS) ve UNESCO ile beraber Büyük Maymunlar Yaşam Savaşı Ortaklığıyla (GRASP) iş birliği halinde olan Belçika Doğa Bilimleri Kraliyet Enstitüsü tarafından başlatılan çalışmaların 29 Kasım 2008 tarihli Roma buluşmasında 2009 yılı Goril Yılı olarak ilan edilmiştir.
2008 – Uluslararası Yeryüzü Yılı:
UNESCO, 03-21 Ekim 2005 tarihleri arasında gerçekleştirdiği 33. Genel Konferans’ında 5.14.madde gereğince 2008 yılının Uluslararası Yeryüzü Yılı olarak ilan edilmesi kararını almıştır. Ardından Birleşmiş Milletler, 20 Şubat 2006 tarihinde gerçekleştirdiği 60. Genel Kurulu’nun 192. maddesi gereğince aynı şekilde 2008 yılını Uluslararası Yeryüzü Yılı olarak ilan etmiştir.
2008 – Uluslararası Diller Yılı:
16 Mayıs 2007 tarihinde BM Genel Kurulu, UNESCO Genel Konferansı'nın 20 Ekim 2005 tarihindeki otuz üçüncü oturumunda kabul edilen karar uyarınca 2008 Uluslararası Diller Yılı'nı ilan etmiş ve UNESCO’yu bu yıl için öncü kuruluş olarak hizmet vermeye davet etmiştir.
Bu bağlamda Genel Kurul, Taraf Devletleri, Birleşmiş Milletler sistemini ve diğer tüm ilgili paydaşları, başta tehlike altındaki diller, dilsel çeşitlilik ve çok dillilik olmak üzere tüm dillere saygı gösterilmesini, bu dillerin teşvik edilmesini ve korunmasını amaçlayan faaliyetleri geliştirmeye, desteklemeye ve yoğunlaştırmaya davet etmiştir.
2005 – Uluslararası Spor ve Beden Eğitimi Yılı:
Birleşmiş Milletlerin 17 Kasım 2003 tarihinde gerçekleştirdiği 58. Genel Kurulu’nun “Eğitim, sağlık, kalkınma ve barış üretiminde araç olarak spor” başlıklı 5. maddesi gereğince 2005 yılı Uluslararası Spor ve Beden Eğitimi Yılı olarak ilan edilmiştir. UNESCO, bu etkinlikte Birleşmiş Milletlerin lider kurumu olarak görev almaktadır.
2004 – Uluslararası Kölelikle Mücadele ve Köleliğin Kaldırılmasını Anma Yılı:
Birleşmiş Milletlerin 27 Şubat 2003 tarihinde gerçekleştirdiği 57. Genel Kurulu’nun “Irkçılık, ırksal ayırımcılık, yabancı düşmanlığı ve hoşgörüsüzlükle mücadele ve Durban Deklarasyonu ve Aksiyon Planı’nın kapsamlı uygulanması ve takibi” başlıklı 195. maddesi gereğince 2004 yılı Uluslararası Kölelikle Mücadele ve Köleliğin Kaldırılmasını Anma Yılı olarak ilan edilmiştir. Ardından aynı yıl içerisinde 29 Eylül – 17 Ekim tarihleri arasında icra edilen UNESCO 32. Genel Konferans’ının Kültür Komisyonunda alınan kararla 2004 yılının Uluslararası Kölelikle Mücadele ve Köleliğin Kaldırılmasını Anma Yılı olarak kutlanmasına karar verilmiştir.
2002 - Birleşmiş Milletler Kültürel Miras Yılı
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 21 Kasım 2001 tarihinde kabul ettiği 56/8 sayılı kararla 2002 yılını Birleşmiş Milletler Kültürel Miras Yılı olarak ilan etmiştir. Bu karar UNESCO'yu kutlamalar için öncü kurum olarak hizmet vermeye davet etmektedir. Bu karar, Bamiyan Bouddhas'ın (Afganistan) yok edilmesinin ardından UNESCO Genel Konferansı'nın aldığı kararı (Ekim 2001) takip etmektedir. Bu yıl aynı zamanda Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesinin (1972) kabul edilişinin otuzuncu yıldönümüdür.