UNITWIN AĞLARI/ UNESCO KÜRSÜLERİ
UNESCO 26. Genel Konferansının 5 Eylül 1991 tarihinde gerçekleştirilen oturumunda alınan kararın 5. maddesi ile UNESCO Kürsüleri/UNITWIN Ağları kurulması benimsenmiştir:
“UNITWIN/UNESCO Kürsüleri
1.2.2 Yükseköğretim Altprogramı, Eylem 2 içerisinde görülen UNITWIN Projesi, eşleştirme ve ağ kurma yoluyla üniversitelerarası işbirliğinin ve akademik hareketliliğinin güçlendirilmesi için oluşturulan uluslararası bir Eylem Planıdır. Projenin temel bileşenleri, sürdürülebilir kalkınma ile ilgili anahtar disiplinlerdeki profesörlük, eğitim ve araştırma etkinliklerini kapsayan UNESCO Kürsüleridir.”
UNITWIN, Üniversite Eşleştirme (twinning) ve Ağ (networking) Programının kısaltması olarak kullanılmaktadır. UNESCO Genel Konferansı 26. Oturumundaki ilgili karar ile 1992 yılında kurulan UNITWIN Ağları/UNESCO Kürsüleri Programı, bilgi paylaşımı ve işbirliğiyle çalışma aracılığıyla kurumsal kapasiteyi artırmak için, uluslararası düzeyde üniversitelerarası işbirliğini ve iletişim ağlarının oluşturulmasını teşvik etmektedir.
Program, UNESCO’nun eğitim, doğa bilimleri, sosyal ve beşeri bilimler, kültür ve bilgi ve iletişim gibi yetki alanlarıyla ilgili önceliklerinde UNESCO Kürsüleri ve UNITWIN Ağlarının kurulmasını desteklemektedir. UNITWIN Ağları/UNESCO Kürsüleri Programı, üniversitelerle bağlantı kurarak ve üniversitelerarası iş birliğini teşvik ederek bilgiyi sınırlar ötesine taşıyabilme sayesinde, UNESCO’nun tüm yetki alanlarındaki araştırma, eğitim ve program gelişimini ilerletmektedir.
Kuruluşundan bu yana, program Üye Devletler arasında büyük bir ilgi uyandırmaktadır. Bu ağ aracılığıyla dünya genelindeki tüm yükseköğretim ve araştırma kurumları, toplumlarının kalkınmasına katkı sağlamak ve sorunların çözümüne işaret etmek amacıyla maddi ve beşeri kaynaklarını bir araya getirmektedirler. Birçok durumda, Ağlar ve Kürsüler düşünce kuruluşları gibi hizmet etmekte ve akademi, sivil toplum, yerel topluluklar, araştırmacı ve karar vericiler arasındaki bağlantıyı sağlayan bir görev üstlenmektedir. Program kültürel çeşitliliği desteklerken, siyasal kararlar için bilgi sağlama, yeni öğrenim girişimleri oluşturma, araştırmaya yenilik getirme ve mevcut üniversite programlarını zenginleştirme konularında faydalı olduğunu kanıtlamaktadır. Kürsüler ve Ağlar uzman eksikliği çeken alanları, bölgesel ve alt-bölgesel düzeylerdeki, üstünlük ve yenilikçi kutba dönüştürmektedirler. Ayrıca Kuzey- Güney- Güney işbirliğinin güçlenmesine de katkı sağlamaktadır.
Detaylı bilgiye https://www.unesco.org/en/unitwin bağlantısından ulaşılabilir.
UNESCO KÜRSÜLERİ NASIL KURULUR?
UNESCO Kürsüleri ve UNITWIN Ağları Üniversitelerde/yükseköğretim kurumlarında ilk dört yıllık süre için kurulabilir.
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000380998 adresinde yer alan kılavuzun 15-19. Sayfaları arasında yer alan form doldurulmalıdır.
Kurulacak olan Kürsü:
- Akademik Başkan olarak Kürsü sahibini,
- UNESCO Kürsüsünün etkinlikleri ile bağlantılı olan eğitmen ve araştırmacılardan oluşan bir çalışma ekibini (eğitmen ve araştırmacılar ev sahibi kuruluştan ya da ülke içindeki ve diğer ülkelerdeki ilgili diğer kuruluşlardan oluşturulabilir),
- UNESCO Kürsüsü altında lisansüstü eğitimine devam eden ya da üst düzey eğitim ve araştırma yapan ev sahibi ülkeden ve diğer ülkelerden öğrenci ve araştırmacıları içermelidir.
UNESCO Kürsüsü, UNESCO’nun yetki alanlarında bulunan belirli bir çalışma alanında mevcut olan bir öğretim / araştırma programını güçlendirerek ve uluslararası bir boyut kazandırılarak üniversite bölümü içinde geliştirilebilir.
Ülkelerin Millî Komisyonlarının destek yazıları olmadan UNESCO Genel Merkezi’ne başvuru yapılamamaktadır.
2022 yılından itibaren, Paris’te bulunan UNESCO Genel Merkezi, her başvuru döneminde yani her yılın 30 Nisan gününde, her ülkeden en fazla iki başvuru kabul ettiğini duyurmuştur. Dolayısıyla, başvuruların uzmanlardan oluşan bir jüri tarafından detaylı bir şekilde incelenmesi ve en nihayetinde Yönetim Kurulunun değerlendirip karar verebilmesi için, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu webmaster@unesco.org.tr adresine 1 Mart – 1 Nisan tarihleri arasında gönderilmelidir.
UNITWIN AĞLARI NASIL KURULUR?
UNITWIN Ağları, UNESCO ile birlikte çalışan ve ortak sözleşme imzalayan, farklı ülkelerdeki pek çok üniversiteyi kapsamaktadır.
Farklı ülkelerdeki (Kuzey-Güney, Güney-Güney ya da Kuzey-Güney-Güney) üniversite grupları kalkınma bağlamındaki ihtiyaca işaret etmek için yeterliliklerini birleştirmeye karar verebilirler ve böylece ağ kurabilirler. Bu ağ kapsamında her bir katılımcı kuruluşun bireysel Kürsüsü olabilir ya da olmayabilir. Ancak uygulamada, ağ içerisindeki kuruluşlar bireysel kürsülerini kurmaya doğru ilerlemektedirler. Ortaklık resmidir ve katılımcı kuruluşlar arasında imzalanan mutabakat anlaşması ile kurulmaktadır. Anlaşma altı yıllık bir süre için yapılır ve ağın amaçlarını, nasıl faaliyette bulunacağı ve nasıl devam ettirileceği gibi beklenen sonuçları düzenlemektedir.
Üniversitelerarası mevcut ağlar, etkinliklerini UNESCO önceliklerine ve gelişmekte olan ülkelerdeki yükseköğretim kurumlarının ihtiyaçlarına uyarlayarak UNITWIN Ağları olmak hususundaki ilgilerini ifade edebilmektedirler.
UNESCO Kürsülerine ev sahipliği yapan üniversiteler ve yükseköğretim kurumları UNITWIN Ağı oluşturmak için bir araya gelebilirler. Bu durumda Ağ, UNESCO ve ev sahibi kurumun arasında belgelerin değişimi ile formüle edilmektedir.
Diğer üniversiteler ile ikili anlaşmalar ile eşleştirilmiş olan üniversiteler bu ikili anlaşmayı çoklu anlaşmaya dönüştürmeye karar verebilmekte ve UNITWIN Ağı olmak için başvurabilmektedirler.
Belirli bir alanda gerçekleştirilen üniversite işbirliği programları (eğitim ve araştırma), katılımcı kuruluşların kendi etkinlikleri ile UNITWIN/UNESCO Kürsüsü Programının amaç ve hedefleri ile birleştirmeye karar vermesi durumunda daha istikrarlı bir işbirliği mekanizmasına dönüştürülebilmektedir.
UNESCO, UNESCO Kürsüleri önerisi hazırlanmasında üç partili ilişkileri teşvik etmektedir. Ulusal düzeydeki grupları, üniversiteleri ve UNESCO Millî Komisyonlarını içermelidir. Bu durumda, başvuru iş birliği sürecini kanıtlamalıdır.
UNITWIN Ağı kurma durumunda, önerinin odak alanından sorumlu UNESCO personeli danışmanlığında hazırlanması tercih edilir. Ancak, ağ önerisinin UNECO Genel Direktörüne gönderimi ev sahibi kurumun temsilcisi (rektör/başkan) tarafından yapılmalıdır.
Başvuruların UNESCO tarafından değerlendirilmesi ve onaylanması
UNESCO proje önerisini alır almaz, inceleme ve analiz etme süreci başlamaktadır. UNESCO Kürsüsü ve UNITWIN Ağı kurma önerilerinin artan sayısı ve Kürsülerin Kuzey ve Güney arasındaki coğrafi dengesinin sürdürülme gereksinimi göz önüne alınacak olunursa, UNESCO’nun Kürsü ve Ağ kurma ile ilgili eline ulaşan her öneriyi kabul etmesi mümkün olmamaktadır.
Proje önerisinin değerlendirilme süreci tamamlandığında, UNESCO sonucu başvuru sahibine bildirmektedir. Eğer UNESCO projeyi olumlu değerlendirirse, gerekli anlaşma UNESCO Genel Direktörü ve ev sahibi kurumun temsilcisi (rektör, başkan) tarafından hazırlanır ve imzalanır. Finansman kaynağı da anlaşmayı imzalamalıdır.
TÜRKİYE VE DÜNYADAKİ UNITWIN AĞLARI/UNESCO KÜRSÜLERİ
Program içerisinde 2023 yılı Kasım ayı itibariyle, dünya çapında 120 ülkede 850 UNESCO Kürsüsü ve UNITWIN Ağı bulunmaktadır.
Türkiye’de faaliyet gösteren UNESCO Kürsüleri ve UNITWIN Ağları aşağıdadır: