18 Mart 2021’de UNESCO, dünyanın dört bir yanından 12 müze yöneticisini “Müzelerin Geleceğine Dair Düşünceler” adlı çevrim içi düzenlenecek olan panel için bir araya getirdi. Panelin amacı, COVID-19 salgınının müze kurumları üzerindeki etkisini daha iyi anlamak ve ayrıca müzelerin geleceğini tartışmaktı.
Katılımcılar, küresel salgın sırasında müzelerin uğradıkları kayıpları sıraladılar: katılımda ve bütçelerde yaşanan ciddi düşüş, açılışların ertelenmesi, personel kesintileri vb. maddi ve güvenlik sorunları hakkında yorumlar yaptılar. Uluslararası Müzeler Konseyi (ICOM) verilerine göre, dünya müzelerinin % 30’u personelde azaltmaya gitme ve % 6’sı kalıcı bir kapanma ile karşı karşıya olduğu panel sırasında vurgulandı. Victoria & Albert Müzesi’nin (İngiltere) Direktörü Tristram Hunt, küresel bütçesinin % 50’sine kadarını devlet tarafından finanse edilmesinden üzüntü duyduğunu ve müzenin 10 milyon sterlinlik bir yapısal açık ile karşı karşıya olduğunu belirtti.
Kapılarını yeniden açan müzeler, daha az ziyaretçi gerektiren veya sağlık bağlamında özel ayarlamalar (termal kameralar, havalandırma sistemleri vb.) gerektiren protokoller uyguladılar. Kapanma döneminin tek olumlu yönünün, bazı müzelerin halka açık olsaydı mümkün olmayacak bakım veya restorasyon çalışmalarını üstlenmelerine veya hızlandırmalarına izin vermesi olduğu ifade edildi.
Müzelerin kapanması sosyal bağın bozulmasına yol açarak dijitalleşmeyi ön plana çıkardı. Zorluklara rağmen, birçok koleksiyona çevrim içi olarak erişilebilir hale getirilerek, müzelerin topluluklarıyla iletişim halinde kalmalarına ve yeni izleyicilere ulaşmalarına olanak sağlandı. Bununla birlikte, dijitalleşme süreci; dijital teknolojileri kullanarak araştırma, eğitim, öğretim veya envanter faaliyetleri geliştirmek gibi, yerinde deneyimi daha ileri gitmeden çoğaltan bir iletişim ortamı olarak yorumlandı.
UNESCO Dünya Müzeleri 2020 Raporuna göre, Afrika ve Gelişmekte Olan Küçük Ada Eyaletlerindeki (SIDS) müzelerin yalnızca % 5’i çevrim içi olarak faaliyetlerine devam etme olanağına sahip olduğu belirtildi. Müzeler, dijital gelişimin sağladığı fırsatın farkında olsalar da, birincil odağın (fiziksel) müze ziyaretinde kalması gerektiği gerçeği panel sırasında vurgulandı.
Bazı müzelerin salgın sırasında okullar, öğretmenler ve ebeveynler için çevrim içi eğitim materyalleri sağlamayı teklif etmesi sebebiyle, müzelerin eğitici görevi tartışma sırasında ön plana çıktı. Eğitim dünyasına ve yurttaşlara yönelik bu dayanışma çabası müzeler düzeyinde de belirgin olduğu ifade edildi. Hermitage Müzesi (Rusya) Direktörü Mikhail Piotrovsky, “Müzeler köprüler inşa etmelidir” sözüyle müzelerin birleştirici gücünü dile getirdi.
Topluluklarla olan bağlantı tartışmaların merkezindeydi. Müzelerin oynayacağı sivil rol, bunu yapmak için halkın ihtiyaçlarına gösterilmesi gereken özen ve ortak bir yaklaşımın benimsenmesi gerektiği ifade edildi. Ulusal Afrika Sanatı Müzesi (ABD) Direktörü Deborah L. Mack, COVID-19 krizi ve ülkedeki ırkçılığın artması nedeniyle “Amerika Birleşik Devletleri'nde çifte salgının” varlığına dikkat çekti. Müzelerin nasıl dünyadan ayrılmadığını ve çevresi olmayan müzenin olmadığını tartışırken, kime hizmet edildiğini ve neden var olunduğunun bilinmesi gerektiğini vurguladı. Tartışma sırasında arabuluculuğun ve diyaloğun rolü de vurgulandı. Müzelerin, kendimiz ve diğer kültürler hakkında bilgi edindiğimiz hafıza ve kültürel alışveriş yerleri olduğu belirtildi. Siyah Medeniyetler Müzesi (Senegal) Direktörü Hamady Bocoum, “COVID-19 inanılmaz bir şey yaptı, sosyal mesafe kavramı yarattı, toplumlarımızı parçaladı. İyileşme sürecinde toplumlarımızı birleştirmemiz ve yeni bir insanlık yaratmamız gerekiyor.” sözleriyle toplantıya katkı sağladı.
Nisan ayı başlarında UNESCO, salgının başlamasından on beş ay sonra kriz karşısında müzelerin durumunu değerlendirecek olan “COVID-19 Karşısında Dünyanın Dört bir Yanındaki Müzeler” raporunun güncellenmiş halini yayınlayacaktır. Yayınlanacak olan güncel raporda UNESCO’nun Üye Devletleri arasında yapılan bir anket veri olarak kullanılacaktır.
Bu yazı https://en.unesco.org/news/unesco-rallies-future-museums adresinde yer alan metinden faydalanılarak Türkçeleştirilmiştir.