“Ölçüm çubuğu, parıldayan araştırmacının çizgisi/ölçü ipi, bilgelik veren bir yazı tahtası/Nisaba onlara cömertçe bahşetti.”
Nippur’un yazarları, MÖ 2. binyılın başında, matematiğin yükselişini, insanlığın toplumda yaşamasını sağlayan ilahi bir armağan olarak tanımlamışlardır.
Bu Uluslararası Matematik Günü’nde, Paleolitik Afrika’da 20.000 yıldan fazla bir süre önce başlayan ve o zamandan beri durmaksızın devam eden evrensel bir tarihi kutlamaktayız.
Bütün ünlü erkek matematikçiler, önemli kadın matematikçiler gibi bu tarihe katkıda bulunmuştur. Bu gün, Yunan Antik Çağı’ndaki Hypatia’dan başlayarak, L’Oréal-UNESCO “Bilim Kadınları İçin” ödülünü kazanan matematikçilere -2021’de Alicia Dickenstein ve 2019’da Ingrid Daubechies ve Claire Voisin- kadar olan değerli isimleri hatırlamak için bir fırsat olmuştur. Aynı zamanda, 2017 yılında aramızdan ayrılan Maryam Mirzakhani’yi de hatırlayalım. 2014 yılında Fields Madalyası’nı kazanan Maryam Mirzakhani, 60 matematikçi arasında bu madalyayı alan tek kadın matematikçi olma konumuna devam etmektedir.
Ölçüm çubuğunun ve araştırmacının çizgisinin görüntüleri, sürdürülebilir kalkınma için gerekli olan matematiğin somut etkinliğini de bize hatırlatmaktadır. Birçok teknik uygulaması ile hayatımızın her alanına zemin hazırlayarak, algoritmalarla birlikte yapay zekânın gelişiminin merkezinde yer almaktadır.
Bu nedenle UNESCO, eğitim programları, Hanoi ve Accra’daki bölgesel merkezleri, Benin, Nijerya ve Filistin’deki Kürsüleri ve Nice’deki Uluslararası Temel ve Uygulamalı Matematik Merkezi’nin Asya, Afrika ve Amerika’daki programları aracılığıyla, gelişmekte olan ülkelerde günlük olarak matematiğe erişmeyi taahhüt etmektedir.
Matematik her yerde olduğu ve bilinçli ve etkili kararlar almak için kritik olduğu için, bu yıl bu günde, karar vericilere insan zekâsının bu hazinesini nasıl kullanacaklarını açıklayan, özellikle de insanları gelecek hakkında bilgilendirmek için “Mathematics in Action”ı yayınlıyoruz.
Modelleme gerçekten de güçlü olabilir -COVID-19 küresel salgınına karşı mücadele bunu göstermiştir- modellemelerin kullanılması, tehlikeli yönlerinin ve potansiyelinin anlaşılması ve tüm kamusal eylem alanlarının demokratik tartışmadan uzaklaşılmasına izin verilmemesi için önemlidir. İnsanlık muazzam zorluklarla karşı karşıya olduğu için, matematiğin gücünün hem daha iyi anlaşılması hem de daha dengeli olması çok önemlidir.
Bu gün, matematiğin hepimizi ilgilendirdiğini, dünyayı yazdığını ve anlaşılır kıldığını hatırlamakla ilgilidir. Bu hiç bitemeyen, sonsuz bir cömertliğin armağanıdır: keşfedilecek daha çok şeyimiz var.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000380846_eng?1=null&queryId=N-7a118b06-a0d7-44f5-a6ff-bf5787a1178b adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi gerçekleştirilmiştir.