Geçmişimizden kayıtlı izler olmasa dünya nasıl bir yer olurdu? Nobel ödüllü Elie Wiesel bu soruya şu cevabı veriyor: “Bellek olmadan kültür olmaz. Hafıza olmasaydı ne medeniyet, ne toplum, ne de gelecek olurdu.”
Belgesel miras bu hafızaya tanıklık etmektedir – insan düşüncesinin ve olaylarının ortaya çıkışı; dillerin, kültürlerin, halkların evrimi ile gerçekleşecektir. Katılmadığımız olayları gözlemlememizi, uzun zaman öncesinden gelen sesleri dinlememizi ve artık var olmayan yerleri ziyaret etmemizi sağlamaktadır.
Günümüzde belgesel miras önemli bir bilgi kaynağıdır – kültürlerarası etkileşimi ve anlayışı teşvik eden ve dolayısıyla barışı teşvik eden bir bilgi deposudur.
Örneğin 1939 tarihli “The Wizard of Oz” filmde geçen zulüm karşısında sevgi, umut ve nezaketin güçlü ve dokunaklı mesajı görülmektedir. Luis Buñuel’in bir filmi olan “Losolvidados”ta ölümsüzleştirilen sosyal adaletin tutkulu savunmasında da bu görülmektedir.
Dolayısıyla her yıl 27 Ekim’de, Dünya Görsel İşitsel Miras Günü kutlanmaktadır. Bu yılki kutlama, “Dünyaya Açılan Pencereniz: Kapsayıcı, adil ve barışçıl toplumları teşvik etmek için belgesel mirasını kaydetmek” temasına odaklanmaktadır.
Bu yıl aynı zamanda UNESCO tarafından kolektif hafızamızın geri dönülemez şekilde kaybolmasını önlemeye yardımcı olmak amacıyla kurulan Dünya Belleği Programının 30. yıl dönümü kutlanmaktadır. Son otuz yılda, Dünya Belleği Programı, 94 Üye Devlette Dünya Belleği Komiteleri kurarak ve Dünya Belleği Kütüğüne 400’den fazla yazıt kaydederek mirasın korunmasına yardımcı olmuştur.
Ancak, belgesel mirasın gücünü gerçekten harekete geçirmek için daha fazlasını yapmamız gerekmektedir. Her şeyden önce özellikle kırılgan olabilen görsel işitsel miras olmak üzere hafıza kurumlarında korunmasını sağlamalıyız. İkinci olarak görsel ve işitsel miras herkes için hazır ve erişilebilir hale getirilmelidir. Son olarak temel bir özgürlük olarak kullanımı ve yeniden kullanımı teşvik etmeliyiz.
Dolayısıyla bugün UNESCO, diyalog ve barış için bir katalizör olarak belgesel mirasın korunmasına olan bağlılığını yinelemektedir. Mirasımızı korumak, hafızamızı korumak demektir ve geçmişimizi hatırlamadan sürdürülebilir bir gelecek inşa edemeyiz.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000383340?posInSet=5&queryId=N-9aa669c3-e773-4f34-972a-6849f7ea0cab adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.