Gazetecilerin Güvenliği ve Cezasızlık Sorunu Konusunda Birleşmiş Milletler Eylem Planı’nın 10. yıl dönümünü bu yıl kutlamaktayız.
Bu çığır açan belge, gazetecilerin yaptığı hayati işleri - örneğin çatışmalar ve krizler hakkında rapor vermek veya iktidarın işleyişini araştırmak, yolsuzluk ve diğer adaletsizlik biçimlerini araştırmak - ve bunu yaparken karşılaştıkları riskleri tasdik etmek için kabul edilmiştir.
Nitekim gazetecilerin güvenliği, ifade özgürlüğü ve özgür bilgi akışı demokratik yaşamın temel taşlarıdır ve tüm insan hakları için bir ön koşuldur. Bu nedenle, 2012 yılında uluslararası toplum tarafından, gazetecileri korumak, onlara karşı suçları önlemek ve faillerini takip etmek için söz konusu Eylem Planı onaylanmıştır.
Söz konusu hedeflere ulaşmak için birlikte çalışmalıyız. Üye Devletler, Birleşmiş Milletler kurumları, uluslararası kuruluşlar, yargı aktörleri ve sivil toplum tarafından ulusal, bölgesel ve küresel olarak somut önlemlerin uygulanması kapsamında ilerlemeler kaydedilmiştir.
UNESCO, öneriler ve yönergeler geliştirerek dijital dünya da dâhil olmak üzere ifade özgürlüğü ve gazetecilerin güvenliği ile ilgili konularda 24.000’den fazla adli görevliye ve 11.500 kolluk kuvvetine ve güvenlik görevlisine eğitim vermiştir.
Çabalara rağmen, gazeteciler endişe verici bir hızla öldürülmeye devam etmektedir. Kayıtlarımıza göre 2012’den bu yana 955 gazeteci hayatını kaybetmiştir. Ocak ayından bu yana 71 kişi öldürülerek 2022 yılını, 2018 yılından bu yana en ölümcül yıl haline getirmiştir.
Şaşırtıcı bir şekilde, son on yılda hafif bir iyileşme yaşamamıza rağmen, neredeyse her 10 gazeteci cinayetinden 9’u hala çözülememiştir.
Dolayısıyla bu yıldönümünde, gazetecileri her yerde, her zaman koruma taahhüdümüzü yenilemeliyiz. Bu taahhüt UNESCO’nun, çatışma ve kriz durumlarında - örneğin Ukrayna ve Afganistan’daki - gazetecileri desteklediği anlamına gelmektedir. Aynı zamanda barış zamanlarında da bu desteği sürdürmektedir - çünkü son yıllar, çoğu gazetecinin öldürüldüğü zamanlar barış zamanlarına da denk gelmektedir. Son olarak, özellikle kadınlara yönelik yeni şiddet biçimlerinin ortaya çıktığı çevrim içi platformlarda da çabalarımızı artırmalıyız - UNESCO verilerine göre dört kadın gazeteciden üçü çevrim içi taciz yaşamıştır.
2022 yılında, 10. yıldönümünü kutlamak amacıyla 3 ve 4 Kasım’da Viyana’da gerçekleşen uluslararası konferans, kolektif eylemimizi daha ileri taşımak için bir fırsat sunacaktır. İyi uygulamaları çoğaltmak, izleme ve bilgi paylaşımını geliştirmek, tüm aktörlerin kapasitelerini geliştirmek için iş birliğini ve sinerjiyi güçlendirmek amaçlanmıştır, böylece zorluklarla daha iyi başa çıkılabilecektir.
Çünkü gazetecilerin korunması söz konusu olduğunda, herkesin üzerine düşen bir sorumluluk vardır. Rehavete kapılıp kayıtsız kalırsak ve başka tarafa bakarsak sorunun bir parçası haline geldik demektir.
Dolayısıyla Uluslararası Gazetecilere Karşı İşlenen Suçların Cezasız Kalmasını Sona Erdirme Günü’nde hepimiz gazetecileri, gerçeklerin sözcülerini destekleyelim. Adalet için savaşalım ve toplumlarımız için hayati önem taşıyan özgür bilgi akışını koruyalım.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000383512?posInSet=4&queryId=N-f5abc49c-5217-412a-87b9-4fe1a8e2788e adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.