Akıllı telefonlarımızdaki milyarlarca transistörden kullandığımız arabalara güç veren mekanik ve termodinamiğe kadar bilimsel keşifler çevremizi sarmakta ve dünyamızı şekillendirmektedir.
UNESCO liderliğindeki Sürdürülebilir Kalkınma için Uluslararası Temel Bilimler Yılı kapsamında bugün ve Haziran 2023’e kadar her gün kutladıklarımız, bilimin muazzam ancak çoğu zaman küçümsenen potansiyelidir.
Bilim gerçekten de dünyamızı daha sürdürülebilir hale getirerek değiştirme potansiyeline sahiptir. Örneğin, iklim modellemesi, karar vericilere iklim değişikliğinin etkisini sınırlamanın yolları hakkında fikir vermektedir. Biyokütle, yeşil hidrojen, karbon yakalama ve elektrikli otomobiller, sera gazı emisyonlarını azaltmak için umut verici çözümler sunmaktadır.
Ancak bu fırsatları keşfetmek için bilim insanlarının verilere ve bilgilere erişmesi, araştırma yapması için finansmana ve ekipmana ihtiyacı vardır. Ülkeler içinde ve arasında teknolojik eksiklikler ve bilgi eksiklikleri arasında köprü kurarken ilerlemeyi hızlandırmak için akranlarıyla iş birliği yapmaları gerekmektedir. Toplumla iç içe olmaları gerekmektedir.
Daha erişilebilir, daha eşitlikçi ve daha etkili bilimsel gelişmeyi desteklemek amacıyla, geçen yıl UNESCO’ya üye olan 193 Devlet tarafından kabul edilen Açık Bilim Tavsiye Kararı’nın tam olarak amacı budur.
Bu Tavsiye, bilimde cinsiyet eşitliği olmadan açık bilim olamayacağını açıkça ortaya koymaktadır. UNESCO Bilim Raporu, her üç araştırmacıdan sadece birinin kadın olduğunu ortaya çıkarmış ve daha fazla bilim insanına ihtiyaç duyduğumuz bir zamanda, dünyadaki bu kadar çok yetenekten mahrum kalmayı göze alamayacağını göstermiştir.
Bu nedenle UNESCO, daha fazla kız çocuğu ve kadının bilimsel alanlara girmesi için aktif bir şekilde çalışmaktadır. Bunu, örneğin Doğu Afrika'daki bilimsel mentorluk programımızın özellikle kız öğrenciler olmak üzere 11 milyondan fazla öğrenciye ulaştığı, Kurumumuzun küresel önceliklerinden biri olan Afrika’da yapmaktayız. Bunu ayrıca L'Oréal Vakfı ile olan ortaklığımız aracılığıyla da yapmaktayız. Son yirmi yılda, 115’ten fazla ülkede yaklaşık 4.000 kadın bilim insanının kariyerlerini destekledik.
Temel bilimler, çağdaş zorluklara yanıt vermek için en iyi müttefiklerimiz olabilir ve olmalıdır. İklim değişikliğinin bu belirleyici döneminde, bilimsel gelişmeyi desteklemek ve bilimsel anlayışı teşvik etmek artık bir seçenek değil, bir zorunluluktur.
Bu nedenle UNESCO, her yaşta bilim eğitimini geliştirmeyi ve temel araştırma bütçelerini artırmayı yorulmadan savunmaktadır. Çünkü daha açık, daha iyi finanse edilen ve daha adil olan bilim, dünyanın ihtiyacı olan bilimdir.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000383612?posInSet=3&queryId=N-d5f6bcf8-536e-4332-b573-d455f6f70590 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.