16 Kasım 1945’te, dünya henüz ırkçı ve Yahudi karşıtı ideolojiler adına işlenen suçların dehşetini keşfederken, kadın ve erkeklerin zihninde barışı inşa etmek ve nefretle mücadele etmek için UNESCO kurulmuştur.
Bölünmelerin ve sürtüşmelerin insanlığın başına bela olmaya devam ettiği bir zamanda, bu görev ne yazık ki aciliyetini halen korumaktadır. Dünyadaki çatışmalar ve krizler eşitsizlikleri şiddetlendirmekte ve önyargıları yeniden uyandırmaktadır.
Bu nedenle UNESCO, dünya çapında insan onuru için verilen mücadelede çabalarını iki katına çıkarmaya devam etmektedir.
UNESCO eylemleri eğitimle başlamaktadır çünkü eğitim, uzun vadede insanlara başkalarına ve onların farklılıklarına saygı duymayı, önyargıya karşı savaşmayı ve ortak insanlık bilincini geliştirmeyi öğreterek nefreti ortadan kaldırmayı sağlayan en iyi yöntemdir.
Örneğin, şimdiden 10.000’den fazla öğrenci ve öğretmeni eşitlik için kararlı temsilciler olmaları için eğitmiş olan UNESCO Irkçılık ve Ayrımcılıklara Karşı Ustalık Sınıfı Serisinin amacı budur. Bu yılki katılımcılar arasında Meksikalı aktör Tenoch Huerta, Ekim ayında UNESCO Kültürel Çeşitlilik İyi Niyet Elçisi seçilen İspanyol aktris Rossy de Palma ve geçen Haziran ayında Irkçılık ve Ayrımcılıkla Mücadelede İyi Niyet Elçisi seçilen Hollandalı genç model Xueli Abbing yer alacaktır.
UNESCO’nun nefreti ortadan kaldırmaya yönelik çabaları eğitimin ötesine geçmekte ve görevinin tamamına nüfuz etmektedir. UNESCO'nun geçen Kasım ayında Meksika’da ikincisini düzenlediği Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Küresel Forumu, eylemini güçlendirmek için yeni bir çerçeve geliştirmeyi mümkün kılmıştır.
Yapılacak çok iş var ve bu, ortaya çıkan çok önemli bir konu olan yapay zekâyı ele almakla başlamaktadır. Özellikle ırkçı ve cinsiyetçi ayrımcılıklarla ilgili olarak, bu tür yeni teknolojinin ortaya çıkardığı etik zorluklara yanıt vermek için, UNESCO’nun Üye Devletleri 2021’de Yapay Zekâ Etiğine İlişkin Tavsiye Kararını kabul etmişlerdir.
UNESCO nefret söyleminin endişe verici bir hızla çoğaldığı çevrimiçi ortamda da çabalarını artırmaktadır. Bu nedenle Şubat ayında UNESCO, ifade özgürlüğü ve insan haklarına saygı duyarak dijital platformların içeriğini düzenlemek için ortak ilkeler geliştirmeyi amaçlayan büyük bir dünya konferansı düzenlemiştir.
Nefret söylemiyle mücadelede başta tarih olmak üzere sosyal bilimler de rol oynamaktadır. Nitekim perspektifleri ve ufukları genişletmek için Afrika kıtasının tarihini Afrika kaynaklarına dayalı olarak anlatan Afrika Genel Tarihi'nin de amacı olduğu gibi UNESCO’nun ayrımcılığı ve kökenlerini inceleyen “Köleleştirilmiş Halkların Yolu” Projesi'nin amacı da budur.
UNESCO insanlığın ortak mirasına ve kültürel ifadelerin çeşitliliğine olan bağlılığı insanlar arasında saygı ve anlayışı beslemektedir. Bu bağlamda örneğin UNESCO’nun “Irkçılığa Karşı Yazarlar” ağının bir parçası olan pek çok sanatçı bu soruna karşı mücadelede yerlerini almışlardır.
Bugün UNESCO olarak Uluslararası Irk Ayrımcılığının Kaldırılması Günü’nde “barışı inşa etmek için önce önyargı ve nefreti ortadan kaldırmalıyız” mesajının altını çizmekteyiz.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000384803_eng?posInSet=2&queryId=N-367e8065-fcf2-4ce3-badf-e591dc265dd1 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.