UNESCO her yıl Mayıs ayı ortasından Haziran ayının başına kadar, birbirini tamamlayıcı olduğu kadar hayati önem taşıyan konulara odaklanan üç uluslararası gün kutlamaktadır. Bu durum, gezegenimizin üç sistemik sütununu oluşturan biyoçeşitlilik, çevre ve bugünkü dünya gününün teması olan okyanus konularını birlikte ele almak için bir fırsat sunmaktadır.
Okyanus insanlığı birbirine bağlamakta, ayakta tutmakta ve desteklemektedir. Ancak okyanusun sağlığı bir kırılma noktasında bulunmaktadır. Bu küresel ortak faydayı daha iyi anlamak, korumak ve yeniden canlandırmak için acil ve kolektif bir şekilde harekete geçmemiz ve gezegenimizin en acil sorunlarını ele almak için okyanus bilgisini kullanmamız gerekmektedir.
2021 yılında başlatılan ve UNESCO Hükûmetler Arası Oşinografi Komisyonu tarafından koordine edilen Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma için Okyanus Bilimi On Yılı’nın amacı da bu olmaktadır. Bu On Yıl boyunca başaracaklarımızın gezegenimizin “mavi akciğeri” için geniş kapsamlı sonuçları olacaktır.
Birleşmiş Milletler Okyanus On Yılı şu anda devam etmekte ve kolektif bilime dayalı eylemler yoluyla okyanusu canlandırırken gerçek bir bilgi devrimi yaratmayı amaçlayan 300’den fazla yenilikçi Okyanus On Yılı Eylemine yol açmaktadır. UNESCO kısa bir süre önce, Güney Okyanusu'nda okyanus bilimi için bir koordinasyon yapısı geliştirmek ve bizi istediğimiz okyanusu yaratmaya yaklaştıran projeleri, aynî ve mali destek katkıları da dâhil olmak üzere derin deniz anlayışımızı geliştirecek dönüştürücü bir uluslararası programı ve bir dizi yeni eylemi onaylamıştır.
Özellikle UNESCO, yüzeyden derinlere kadar okyanusun tüm bölümleri hakkındaki bilgilerimizi güçlendirmeye yönelik kolektif çabalar yoluyla sürdürülebilir okyanus planlanması ve yönetimini ilerletmek için harekete geçmektedir. UNESCO, bundan 120 yıl önce başlatılan bir proje olan Okyanusun Genel Batimetrik Haritası çerçevesinde, Uluslararası Hidrografi Örgütü ve Nippon Vakfı-GEBCO Deniz Tabanı 2030 Projesi ile birlikte çalışarak 2030 yılına kadar okyanus tabanının %100’ünün haritalanmasına yönelik uluslararası çabalara öncülük etmektedir.
Dünya Okyanus Günü, bu gibi kolektif eylemleri kutlamak için bir fırsattır. Bu günde bireyleri, hükûmetleri, bilim insanlarını, özel şirketleri, sivil toplumu ve yerel toplulukları, okyanusu ortak güvenliğimiz, esenliğimiz ve refahımız için yönetmeye yönelik bu küresel çabaya katılmaya çağırıyoruz.
UNESCO, önümüzdeki iki yıl boyunca seferberliği artırarak bu ortak hedefe ulaşma konusundaki kararlılığını sürdürecektir. UNESCO, 2024 yılında İspanya Hükûmeti ile birlikte Okyanus On Yılı Konferansına ev sahipliği yaparak, başarıları kutlamak ve ortak öncelikler belirlemek üzere çeşitli ortakları bir araya getirecektir. 2025 yılında, Kosta Rika ve Fransa Hükûmetlerinin ortaklaşa ev sahipliği yapacağı ve Haziran ayında Nice’de gerçekleştirilecek olan Birleşmiş Milletler Okyanus Konferansında, bilimi uluslararası okyanus tartışmalarının ön saflarına taşımaya devam edecektir.
Dünya Okyanus Günü’nde, gezegenin mavi akciğeri olan okyanusa, onun bize bağlı olduğu kadar bizim de ona bağlı olduğumuzu hatırlamaktayız. Okyanus, dört milyar yıldan daha uzun bir süre önce Dünyadaki yaşamın kaynağıydı; bugün ise hem bugünümüz hem de geleceğimizdir. Bu ortak yararı korumak bizim elimizdedir.
Bu yazı için, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000385594?posInSet=2&queryId=N-189a4d04-cfb2-4a86-8294-32e265f8da6b adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.