Geçmişimizin kayıtlı izleri olmasaydı dünya nasıl bir yer olurdu? Nobel ödüllü Elie Wiesel bu soruya “Hafıza olmadan kültür olmaz. Bellek olmadan uygarlık olmaz, toplum olmaz, gelecek olmaz.” şeklinde yanıt vermektedir.
Görsel-işitsel miras da dâhil olmak üzere belgesel miras, insan düşüncesi ve olaylarının ortaya çıkışına; dillerin, kültürlerin, halkların evrimine tanıklık eder. Belgesel miras katılmadığımız olayları gözlemlememizi, uzun zaman öncesine ait sesleri dinlememizi ve artık var olmayan yerleri ziyaret etmemizi sağlamaktadır.
Kültürler arası diyalog ve anlayışı teşvik eder ve dolayısıyla barışı desteklediğinden günümüzde bu miras önemli bir bilgi kaynağıdır.
Örneğin, 1939 yapımı Oz Büyücüsü filminde zalimlik karşısında verilen güçlü ve dokunaklı sevgi, umut ve nezaket mesajında ve Luis Buñuel’in Los olvidados filminde ölümsüzleştirilen sosyal adalete yönelik tutkulu yakarışta da bunu görmekteyiz.
Kırılgan olabilen belgesel mirasın dünya çapındaki bellek kurumlarında korunmasını sağlamak, herkes tarafından kolayca erişilebilir hale getirmek ve temel bir özgürlük olarak kullanımını ve yeniden kullanımını teşvik etmek için her yıl 27 Ekim’de Dünya Görsel İşitsel Miras Günü’nü kutlamaktayız.
Son otuz yılda UNESCO Dünya Belleği Programı, uluslararası iş birliğini harekete geçirerek bu hedefler doğrultusunda çalışmıştır. 64’ü 2023 yılında olmak üzere yaklaşık 500 kayıtla Dünya Belleği Uluslararası Kaydı, küresel öneme sahip öğelerin hem mevcut hem de gelecek nesiller tarafından erişilebilir olmasını sağlarken araştırma, eğitim ve koruma çabalarını da desteklemektedir.
Bu nedenle UNESCO bugün, diyalog ve barış için bir katalizör olarak belgesel mirası koruma taahhüdünü bir kez daha teyit etmektedir. Zira mirasımızı korumak hafızamızı korumak demektir ve geçmişimizi hatırlamadan sürdürülebilir bir gelecek inşa edemeyiz.
Bu yazı için, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000387195?posInSet=9&queryId=N-b267f487-34db-414e-8515-88f435739ee9 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.