2023 yılı, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 2 Kasım'ın Uluslararası Gazetecilere Karşı İşlenen Suçların Cezasız Kalmasını Sona Erdirme Günü olarak ilan edilmesinin 10. Yıl dönümüdür.
Ne yazık ki bu hedefe ulaşılmaktan hâlâ çok uzaktayız. İster sahadaki çatışmaları belgelesinler, ister seçimleri takip etsinler ya da yolsuzluğu ifşa etsinler, gazeteciler keyfi tutuklamalardan aşağılanmaya, çevrim içi tacizden fiziksel saldırılara ve suikastlara kadar şiddetin her türüyle karşı karşıya kalmaya devam etmektedir.
UNESCO 2022 yılında 87 gazeteci cinayeti kaydetmiştir; 2013 yılından bu yana ise 800'den fazla gazeteci öldürülmüştür.
Bu cinayetlerin yaklaşık %86'sı cezasız kalmıştır. Gazeteciler işlerini güvenli, özgürce ve herhangi bir kısıtlama ya da baskı olmaksızın yapamadıkları sürece, hepimiz demokratik yaşamın temeli olan ifade ve bilgi edinme özgürlüklerinden mahrum kalacağız.
Bu nedenle, bu 10. yıldönümünde, nerede ve hangi koşulda olurlarsa olsunlar gazetecileri koruma ve onlara karşı suç işleyenleri sistematik bir şekilde yargılanması konusundaki kararlılığımızı yinelemeliyiz. Bu ihtiyaç, 81 ülkede yaklaşık 2.6 milyar vatandaşın sandık başına gideceği 2024 yılının arifesinde özellikle önem arz etmektedir. Gazetecilerin seçimlerin dürüstlüğünün sağlanmasında oynadıkları kilit rol, onları özel bir risk altına sokmaktadır. Bu sebeple, onların korunmasını garanti altına almak için çabalarımızı hep birlikte iki katına çıkarmalıyız.
UNESCO'nun, seçim dönemlerinde gazetecilere yönelik saldırıların yoğunluğunu vurgulayan konuyla ilgili son raporu endişe vericidir. Ocak 2019 ve Haziran 2022 tarihleri arasında, 70 ülkede 759 gazeteci seçim süreçlerinde saldırıya uğramıştır ve bunların neredeyse yarısı kolluk kuvvetleri mensupları tarafından gerçekleştirilmiştir.
UNESCO ve Birleşmiş Milletler tarafından gazetecilerin güvenliğine ilişkin olarak kabul edilen kararlar, kamu görevlilerini ve yetkilileri, gazetecilerin işlerini yapabilmeleri için güvenli bir ortam sağlamaya ve onları tehdit eden herkesi adalete teslim etmeye davet etmektedir. İnsan Hakları Konseyi kararları uyarınca, "bireysel gazeteciler ve medya çalışanları, özellikle kadınların da dâhil olmak üzere medyayı aşağılamaktan, korkutmaktan veya tehdit etmekten kaçınılması, bu şekilde gazetecilerin güvenilirliğine duyulan güvenin ve bağımsız gazeteciliğin önemine duyulan saygının zayıflatılması" çağrısında bulunmaktadır.
Bu nedenle, Uluslararası Gazetecilere Karşı İşlenen Suçların Cezasız Kalmasını Sona Erdirme Gününde, gazetecilerin görevlerini yerine getirmek için güven, bağımsızlık ve koruma içinde çalışmaya ne kadar ihtiyaç duyduklarını hatırlayalım. Onlara saldıranlardan da sistematik olarak hesap sorulmalı ve adalete teslim edilmelidirler. Bu zorunluluklar sadece gazetecilerin güvenliğini değil, aynı zamanda toplumlarımızda barış ve ilerlemenin ön koşulu olan halkın güvenilir, aydınlanmış bilgiye erişimini de tehlikeye atmaktadır.
Bu yazı için, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000387320_eng?posInSet=2&queryId=N-b267f487-34db-414e-8515-88f435739ee9 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.