“Kadın haklarının sorgulanması için yalnızca siyasi, ekonomik ya da dini bir krizin yeterli olduğunu asla unutmayın.”
Fransız filozof Simone de Beauvoir tarafından 1970’lerde söylenen bu sözler bugün hala endişe verici bir şekilde güncelliğini korumaktadır.
Kadına yönelik şiddet, azalmak şöyle dursun, ister özel yaşamında ister kamusal alanda olsun, hiçbir kadının gözünün yaşına bakmadan dünyanın dört bir yanında artmaya devam etmektedir. Kadın parlamenterlerin %80’inden fazlası görev süreleri boyunca psikolojik şiddete maruz kaldıklarını bildirmektedir. Kadın siyasetçilere yönelik çevrim içi saldırılar, ülkelerinin kamu işlerine katılımlarını bile tehdit etmektedir.
Kadın gazeteciler de özellikle risk altındadır. UNESCO raporuna göre, gazetecilerin neredeyse dörtte üçü çevrim içi şiddete maruz kalmıştır. Ve her beş kadın gazeteciden biri için bu dijital tacizi fiziksel saldırı takip etmiştir. Bu tür şiddet, kadınların ifade özgürlüğü ve kamusal hayata katılımı açısından korkunç sonuçlar doğurmaktadır. Öyle ki kadın gazetecilerin %30’u sosyal medyada otosansür uyguladıklarını, %20’si ise tüm çevrim içi faaliyetlerini bıraktıklarını belirtmiştir.
Kadına yönelik şiddetin sosyal medyada giderek daha fazla toplumsal cinsiyet temelli saldırılara dönüştüğü, insan hakları ve temel özgürlükler açısından ciddi bir tehdit oluşturduğu açıktır.
İşte bu nedenle UNESCO şiddetle mücadele konusunda aktif bir şekilde çalışmaktadır.
UNESCO her şeyden önce eğitim, bilim, kültür ve enformasyon araçları vasıtasıyla toplumlarımızdaki köklü cinsiyetçi önyargılarla mücadele etmektedir.
Bu mücadele dijital alanın ve daha özellikli olarak sosyal medyada dolaşan içeriğin düzenlenmesine yönelik çabaları gerektirmektedir. Kasım ayı başında sunduğumuz ve bir yandan ifade özgürlüğü ve insan haklarını korurken diğer yandan da kadınların çevrim içi ortamda yüksek oranda maruz kaldıkları taciz ve nefret söylemini sona erdirecek çözümler öneren Dijital Platformların Yönetişimine ilişkin Kılavuz İlkelerimizin amacı da budur.
Ayrıca dijital platformların ve yapay zekânın (AI) üretebileceği ırk ve cinsiyet önyargılarıyla da mücadele etmeliyiz. UNESCO Üye Devletleri tarafından 2021 yılında oybirliğiyle kabul edilen Yapay Zekâ Etiği Tavsiye Kararımız, bu alanda somut önerilerde bulunan ilk uluslararası standart belirleme aracıdır.
Ayrıca, günümüzün üretici yapay zekâ çağında, Kasım ayının başında yayınlanan çevrim içi cinsiyete dayalı şiddet konusundaki UNESCO raporu kamu karar vericileri, işletmeler ve sivil toplum aktörleri için yararlı öneriler sunmaktadır.
UNESCO, Uluslararası Kadına Karşı Şiddetin Ortadan Kaldırılması Gününde, daha önce 2023 UNESCO/Guillermo Cano Dünya Basın Özgürlüğü Ödülüne layık görülen 2023 ve ayrıca Nobel Barış Ödülü sahibi de olan gazeteci Narges Mohammadi, Niloofar Hamedi ve Elaheh Mohammadi gibi şiddete maruz kalan iki İranlı gazeteciyi ve şiddeti kınayan tüm kadınları da saygıyla anmaktadır.
Kadına yönelik şiddet sona ermelidir. Bu sorunu durdurmaya adanmış uluslararası günde, UNESCO bir kez daha birlik ve eylem çağrısında bulunarak, cinsiyete dayalı şiddetin artık hoş görülmemesini sağlamak için her bireyin oynayacağı bir rol olduğunu hatırlatmaktadır.
Eğer kadın hakları için mücadele edersek insan haklarını bir bütün olarak korumuş oluruz.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000387731_eng?posInSet=5&queryId=N-55a1d53c-fd75-4436-b7b7-02e09d930a24 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.