Dünyanın su kuleleri olan buzullar, yeryüzündeki tatlı suyun yaklaşık üçte ikisini depolayarak küresel su döngüsünde önemli bir rol oynamaktadır.
Amazon Nehri'ne akan suyun yarısını sağlayan And Dağları, 1980'lerden bu yana buzullarının %30 ila 50'sini kaybetmiştir ve yüzyılın sonuna kadar buzullarının %97'sini kaybedebilir. Kenya Dağı, Rwenzori ve Kilimanjaro buzulları, önlem alınmazsa 2040 yılına kadar tamamen yok olacakken, genellikle 'Üçüncü Kutup' olarak adlandırılan Hindukuş-Karakoram-Himalaya sisteminin 2100 yılına kadar buzul hacminin yarısını kaybedeceği tahmin edilmektedir.
Dağ ve kutup bölgelerinde meydana gelen bu hızlı değişimlerin geniş kapsamlı sonuçları vardır. Buzulların erimesi sadece yerel toplulukların geçim kaynaklarını riske atmakla kalmıyor, aynı zamanda küresel ölçekte gıda, su ve enerji güvenliğini tehdit ederken, deniz seviyesindeki yükselmenin hızlanması özellikle gelişmekte olan küçük ada devletleri için varoluşsal tehditler oluşturmaktadır.
İşte bu nedenle, 2025 yılında - Uluslararası Buzulların Korunması Yılı - Dünya Su Günü'nü sadece bu doğal su kulelerine adamakla kalmıyor, aynı zamanda buzulları korumak ve gelecek nesiller için dünyadaki yaşamı sürdürmeye devam edebilmelerini sağlamak için küresel eylemi teşvik etmek amacıyla Dünya Buzullar Günü'nün açılışını kutlamaktayız.
Bu vesileyle UNESCO ve tüm Birleşmiş Milletler Su ailesi, bu yılki Birleşmiş Milletler Dünya Su Kalkınma Raporu'nu 'Dağlar ve Buzullar - Su Kuleleri' başlığıyla yayımlamaktadır. Rapor, buzulların kritik rolü konusunda farkındalık yaratmayı ve buzul erimesinin çok taraflı bir yaklaşımla ele alınmasına duyulan acil ihtiyacı vurgulamayı amaçlamaktadır.
UNESCO uzun zamandır bilimsel araştırmaları desteklemekte ve bu konuda çok taraflı iş birliğini teşvik etmektedir. Örneğin, 1970 gibi erken bir tarihte, Uluslararası Hidroloji On Yılı sırasında, mevcut buz ve kar kütlelerinin ilk küresel envanterini önermiştir. UNESCO özellikle, Hükümetler Arası Hidroloji Programı aracılığıyla neredeyse altmış yıldır küresel buzul sisteminin izlenmesine katkıda bulunmaktadır.
UNESCO, Kriyosferik Bilimler için Eylem On Yılını (2025-2034) koordine ederken önümüzdeki on yıl boyunca bu çabalarını sürdürecektir. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından lider kurum olarak atanan UNESCO, iklim bozulmasının buzullar, buz tabakaları ve permafrost üzerindeki endişe verici etkisini ele almak üzere kapsamlı bir program uygulamak için hükümetler, bilim camiası, ilgili Birleşmiş Milletler kurumları ve diğer paydaşlarla yakın iş birliği içinde çalışacaktır.
Buzullar Dünya'nın tarihine tanıklık etmekte ve geçmişin atmosferi, rüzgâr düzenleri ve diğer iklim koşulları hakkında önemli bilgileri içlerinde barındırmaktadır. Bu Dünya Su Gününde, İzlandalı yazar Andri Magnason'un “Kaos buzulun kenarıyla sınırlı değildir.” sözlerini hatırlayarak geleceğimiz adına bu hayatî kaynakları korumak için acil ve kolektif bir şekilde harekete geçmeliyiz.
©UNESCO/Angie Agostino/Pixabay
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000393199?posInSet=5&queryId=N-1cab8010-19b5-448a-a7ab-3e6f46eeaef2 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.