T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdürlüğü (KTB YAKEGM), UNESCO himayesinde görev yapan Güneydoğu Avrupa Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Kategori 2 Merkezi, Millî Komisyonumuz ve Geleneksel Sanatlar Derneği iş birliğinde 27-29 Mayıs 2025 tarihleri arasında Ankara’da Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığının (YTB) ev sahipliğinde Toplum Temelli Envanterleme: Yaşayan Miras ve Müzeler Çalıştayı gerçekleştirildi.
Çalıştay, 27 Mayıs 2025 tarihinde Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürü Sayın Erkan KARATAY’ın selamlama konuşmalarıyla başladı. YTB Kültürel ve Sosyal İşler Daire Başkanı Sayın Zülgaip AKKUŞ, T.C. KTB Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Sayın Zeynep BOZ ve T.C. KTB Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdür Yardımcısı Sayın Dr. Serkan Emir ERKMEN’in açılış konuşmalarıyla devam etti. Söz konusu açılış konuşmalarında çalıştayın önemine vurgu yapılarak toplum temelli envanterleme yaklaşımının somut olmayan kültürel mirasın korunması, yaşatılması ve müzelenmesi süreçlerinde temel bir araç olduğu ifade edildi.
Açılış konuşmalarının ardından Türkiye’nin farklı şehirlerinden katılan yaklaşık 50 müze uzmanı UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kolaylaştırıcılarından UTMK Somut Olmayan Kültürel Miras İhtisas Komitesi Üyesi Sayın Prof. Dr. Evrim ÖLÇER ÖZÜNEL ve Sayın Tamara NIKOLIĆ ĐERIĆ’ten SOKÜM Sözleşmesi’nin temel ilkeleri, toplum temelli envanterleme yaklaşımı ve müzelerin bu süreçteki rolleri hakkında kapsamlı bir eğitim aldı.
Programın ikinci gününde Ankara Etnografya Müzesi, Ankara Türkpusat Geleneksel Türk Okçuluğu ve Savaş Aletleri Müzesi, Ankara Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi, Anne Müzesi, Ulucanlar Sanat Sokağı ile el sanatları ustalarının atölyeleri ziyaret edildi. Katılımcılar, müzelerde somut olmayan kültürel mirasın sergilenme biçimlerini, yaşatılmasına yönelik uygulamaları ve toplum temelli yaklaşımların sahadaki yansımalarını doğrudan gözlemleme fırsatı buldu.
Programın üçüncü günü, müze uzmanlarının bir önceki gün gerçekleştirdikleri saha ziyaretlerine dair gözlemlerini ve edindikleri deneyimleri paylaşmalarıyla başladı. Katılımcılar, ziyaret ettikleri müze ve atölyelerde gözlemledikleri iyi uygulama örnekleri, karşılaştıkları zorluklar ve topluluklarla kurulan etkileşimlerin niteliği üzerine değerlendirmelerde bulundular. Bu değerlendirmeler doğrultusunda, somut olmayan kültürel mirasın korunmasına yönelik toplum temelli koruma planları geliştirildi. Ardından katılımcılar gruplara ayrılarak bir müze tasarlama çalışması gerçekleştirdiler. Bu çalışmada her grup, belirledikleri bir somut olmayan kültürel mirasın unsurunu merkeze alarak o mirasın toplulukla birlikte nasıl sergileneceğini ve uygulanacağını, müze mekânının nasıl kurgulanacağını, eğitim ve katılım programlarının nasıl oluşturulacağını ayrıntılı biçimde planladı.
29 Mayıs 2025 tarihinde gerçekleştirilen kapanış oturumunda, YTB Başkan Yardımcısı Sayın Murat KAZANCI müze çalıştayına ev sahipliği yapmaktan duydukları memnuniyeti dile getirirken T.C. KTB Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Müdür Yardımcısı Sayın Bora DÜNDAR ise müzecilik çalışmaları kapsamında toplantının çok yönlü bir öğrenme ve iş birliği zemini sunduğunu ifade etti. Güneydoğu Avrupa Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Kategori 2 Merkezi Müdürü Sayın Irena TODOROVA toplum temelli envanterleme yaklaşımının sadece yerel toplulukların güçlendirilmesi açısından değil, aynı zamanda uluslararası iş birliklerinin derinleştirilmesi bakımından da önemli bir araç olduğunu vurguladı.
UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanı Sayın Prof. Dr. M. Öcal OĞUZ, ICOM’un 2022 yılında yaptığı güncel müze tanımına atıfta bulunarak özellikle 2003 tarihli Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’nin kabulü sonrasında müzecilik anlayışının önemli bir dönüşüm geçirdiğini ifade etti. Yeni müzecilik yaklaşımında müzelerin, yalnızca eserlerin sergilendiği ve korunduğu mekânlar olmaktan çıkarak toplulukların kültürel miraslarını yaşattıkları, paylaştıkları ve birlikte ürettikleri katılımcı alanlara dönüştüğünü vurguladı. T.C. KTB Yaşayan Miras ve Kültürel Etkinlikler Genel Müdürü Sayın Selim TERZİ’nin, toplum temelli yaklaşımların yaygınlaştırılması yönünde sürece verdikleri desteği vurgulayan konuşmasının ardından katılımcılara sertifikaları takdim edildi. Çalıştay, tüm paydaşların ortak katkısıyla başarıyla tamamlandı.
