© UNESCO/SeventyFour / Shutterstock.com
UNESCO’nun yapay zekâ etiği ve yönetişimi konusundaki çalışmaları, 2021 yılında 193 ülke tarafından kabul edilen Yapay Zekânın Etiğine İlişkin Tavsiye Kararı’na dayanmaktadır.
Bu Tavsiye Kararı, UNESCO’ya Üye Devletlere yardımcı olacak araçlar geliştirme görevini vermiştir. Bu araçlardan biri olan Hazırlık Değerlendirme Metodolojisi (Readiness Assessment Methodology/ RAM), hükümetlerin yapay zekâyı tüm vatandaşları için etik ve sorumlu bir biçimde uygulamaya ne ölçüde hazır olduklarına dair kapsamlı bir değerlendirme yapmalarını sağlayan bir araçtır.
Üye Devletlerin UNESCO Yapay Zekânın Etiğine İlişkin Tavsiye Kararının uygulanmasında desteklenmesi için önemli bir araç olan RAM, yapay zekâya hazırlık durumunun farklı boyutlarına ilişkin ayrıntılı ve kapsamlı bir bakış sunarak, kurumsal ve düzenleyici boşlukları belirlemeye yardımcı olur ve UNESCO’nun hükümetlere bu boşlukları doldurmaları için hedefe yönelik destek sağlamasını mümkün kılar. Böylece, Tavsiye Kararıyla uyumlu etik bir yapay zekâ ekosisteminin oluşturulmasına katkı sağlar.
Bu yönüyle RAM, belirli yapay zekâ sistemlerinin etik etkilerini mikro düzeyde değerlendiren Etik Etki Değerlendirmesi aracını tamamlayıcı niteliktedir.
Hazırlık Değerlendirme Metodolojisi (RAM), bir ülkenin yapay zekâ ekosistemiyle ilgili hukuki ve düzenleyici, sosyal ve kültürel, ekonomik, bilimsel ve eğitsel, teknolojik ve altyapısal boyutlarına ilişkin bilgi toplamak üzere tasarlanmış nicel ve nitel sorulardan oluşur.
Her boyut, nicel ve nitel değerlendirme sorularının bir dizisini içerir. Bu yönüyle RAM, mevcut diğer hazırlık değerlendirme araçlarından ayrılmaktadır.
RAM’in uygulanması, ülkenin kendine özgü koşullarına, özelliklerine ve proje için ayrılan bütçeye göre uyarlanır. RAM’in, UNESCO Sekretaryası ve UNESCO Millî Komisyonu personelinin yanı sıra hükümet temsilcileri, akademi, sivil toplum ve özel sektör gibi farklı paydaşlardan oluşan ulusal bir ekip tarafından desteklenen bağımsız bir danışman veya araştırma kuruluşu tarafından yürütülmesi öngörülmektedir.
RAM anketinin tamamlanmasının yanı sıra, RAM uygulamasının nihai çıktısı olarak ülkenin yapay zekâ hazırlık düzeyine ilişkin kapsamlı bir genel görünüm sunan bir ülke raporu hazırlanır. Bu rapor; ülkenin her bir boyutta nerede durduğunu özetler, devam eden faaliyetleri ve mevcut durumu ayrıntılandırır, yönetişim boşluklarının nasıl giderileceğine dair somut politika önerileri sunar.
Bu rapor, ulusal yapay zekâ stratejisinin hazırlanması veya güçlendirilmesi için gerekli kurumsal değişiklikleri ayrıntılı biçimde belirlemeye yardımcı olur ve UNESCO’nun kapasite geliştirme çalışmalarını ülkenin özel ihtiyaçlarına göre uyarlamasına imkân tanır.
UNDP – UNESCO Ortak İş Birliği: Yapay Zekâ Değerlendirmeleri
