‘Kadınlar için tam anlamıyla eşitlik medeniyetin kesin ayırt edici özelliği olmalı ve insanlığın entelektüel gücünü ikiye katlamalıdır’[1]. İki yüzyıl önce Stendhal olarak bilinen Henri Beyle sadece adalet ve onur için cinsiyet eşitliğinin değil aynı zamanda bilim için de önemini öngörmüştür.
Kabul etmek gerekir ki 19. yüzyıldan itibaren önemli gelişmeler yaşanmıştır. Ancak, cinsiyet eşitsizliği gözle görülür biçimde hala varlığını hem dünya genelinde hem de bilim alanında sürdürmektedir.
UNESCO İstatistik Enstitüsü tarafından yürütülen araştırmalar var olan eşitsizliği gözlemlemeyi mümkün kılmışıtr. Örnek vermek gerekirse, kız çocukları matematikte en az erkek çocukları kadar başarılıyken bilimsel araştırmacılarının sadece %30’unu oluşturmaktadırlar. UNESCO’nun yayımlamış olduğu “I’d Blush If I Could” kadın ve kız çocuklarının erkeklerle kıyaslandığında gelecekte kesinlikle çok gerekli olacak temel dijital yeteneklere sahip olma konusunda 4 kat daha az şansı olduğunu ortaya koymaktadır.
Bu süregelen eşitsizliklerin önemli bir endişe konusu olması gerekiyor. Nitekim, eğer 21. yüzyılın büyük meydan okumalarına değinmemiz gerekirse -iklim değişikliğinden teknolojik bozulmaya- bilim ve bütün kaynaklarımızın seferber edilmesine güvenmemiz gerekmektedir. Bu sebepten dolayı Dünya köklü eşitsizlik ve önyargıların kurbanı olmuş binlerce kadının potansiyelinden, zekasından veya yaratıcılığından yoksun olmamalıdır.
Tüm bu sebeplerden dolayı UNESCO ara vermeksizin Kurum’un önceliklerinden birisi olan cinsiyet eşitliğinin sağlanması için emek vermektedir.
Bu öncelik özellikle bilim alanında dikkat çekmektedir. UNESCO alanında başarılı kadın bilim insanlarını ve araştırmacıları L’OREAL-UNESCO “Bilimde Kadınlar İçin” gibi girişimlerle desteklemektedir.
Önyargılara karşı temelden mücadele edebilmek için, UNESCO millî eğitim sistemlerini öğretim materyallerinde yer etmiş olan cinsiyetçi bazı klişeleri düzelterek desteklemektedir. UNESCO ayrıca devletlerin daha eşitlikçi bir zihniyetle eğitim sağlaması için onların kapasitelerini arttırma yönünde çalışmalarda bulunmaktadır. UNESCO’nun açık (open) bilim üzerine olan tavsiyeleri bilimsel çalışmaların daha kapsayıcı ve açık olmasına yardımcı olacaktır.
2020 Uluslararası Bilimde Kadınlar ve Kız Çocukları gününde UNESCO uluslararası toplumu, devletleri ve bireyleri, bilimde ve diğer alanlarda eşitliği sonunda gerçekleştirebilmek adına birlikte çalışmaya davet etmektedir. İnsanlık başarabilmek için her şeye sahiptir, bilim de öyle.
*Bu metin https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000372680/PDF/372680eng.pdf.multi adresinden alınarak Türkçeleştirilmiştir.
[1] Stendhal, On Love.