‘Nisaba, sevinçle parlayan kadın / dürüst kadın, yazar, her şeyi bilen kadın (...) 1 çubuklu bir kamış ve lapis lazuli'nin bir ölçüm ipi / bir kıstas, ve bilgelik veren bir yazı tahtası / Nisaba onlara cömertçe bahşetti’.[1]
Böylelikle, MÖ 2. binyılın başında, Nippur'un yazarları, tanrıça Nisaba tarafından verilen matematik armağanından bahsetmiş oldular ve onu yeni yeni gelişmekte olan bilimin kadın figürü haline getirdiler.
Bu ilk Uluslararası Matematik Günü'nde, Paleolitik Afrika'da 20.000 yıldan fazla bir süre önce başlayan ve o zamandan beri durmaksızın devam eden evrensel bir tarihi kutlamaktayız.
Tüm büyük matematikçiler, hem erkek hem de kadın, bu tarihe katkıda bulunmuşlardır. Günümüzde, çok az kız çocuğunun ve kadının bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik alanında yer aldığı bir zamanda, bu gün onları Yunan Antik Çağında Hipatia'dan L’ORÉAL-UNESCO “Bilimdeki Kadınlar İçin” ödülünü kazanan matematikçilere kadar hatırlamak için bir fırsat, 2019'da Ingrid Daubechies ve Claire Voisin ve 2017'de vefat eden Maryam Mirzakhani gibi. 2014'te Ödülü kazanmış olan Maryam Mirzakhani, hala Fields Madalyası alan tek kadın matematikçi konumundadır. Bu kadınları tüm dünyadaki kız çocukları için rol modelleri yaparak UNESCO, önyargılara karşı mücadele etmekte ve matematiğin toplumlarımız için görevini yerine getirebilmesi için ihtiyaç duyduğu enerjiyi bulmasını taahhüt etmektedir.
Kıstas ve ölçüm ip görüntüleri, en somut problemler ve en büyük soyutlama arasında geliştirilen bilimin gerçek etkinliğini hatırlatmaktadır.
Matematik, birçok teknik özelliğiyle ile artık hayatımızın her alanına yer almaktadır. Matematik, algoritmalarla birlikte yapay zeka ve teknolojik bozulma gelişmelerinin merkezinde yer almaktadır. Bu yüzden ülkelerin kalkınması için kilit öneme sahip durumdadır.
Eğitim programları, Hanoi ve Accra'daki matematiğe odaklanmış bölgesel merkezleri, Benin, Nijerya ve Filistin'deki Kürsüleri ve Nice'teki Uluslararası Temel ve Uygulamalı Matematik Merkezi'nin (ICPAM) Asya, Afrika ve Amerika'daki programları ile, UNESCO günlük olarak gelişmekte olan ülkelerde matematik eğitimi ve çalışmalarına erişim sağlamayı taahhüt etmektedir.
Bazı ülkeler son zamanlarda Matematiğin sıkıcı olduğunu düşünen öğrenciler yüzünden matematiğin “krizde” olduğunu ilan ettiler. Bu gün, matematiğin ne için olduğunu ve özellikle sürdürülebilir kalkınma için yeniliğin temeli olabileceğini hatırlamakla ilgilidir. Matematiğin en teorik yönleriyle bile gerçekten hepimizi ilgilendirdiğini kabul etmemiz gerekmektedir.
Dünyayı anlamak ve geleceğimizi inşa etmek için ideal ve vazgeçilmez bir araç olan matematik, hiç bitmeyen bir cömertlik armağanıdır: keşfedecek daha çok şeyimiz var.
*Bu metin https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000372992_eng/PDF/372992eng.pdf.multi adresinden alınarak Türkçeleştirilmiştir.
[1] Lipit-Eshtar hymn B, 18-24, quoted in Christine Proust Tablettes Mathématiques de Nippur, Istanbul, Institut Français d'Études Anatoliennes-Georges Dumézil, 2007, p. 55, and in The Oxford Handbook of the History of Mathematics, OUP, Oxford, p. 218.