Dünyamız, yaşayan yaklaşık 7,000 dil zengiliğine ve çeşitliliğe sahiptir. Bu diller insanların birbirleriyle iletişim kurabilmerine, yaşam boyu öğrenme süreçlerine dahil olabilmelerine ve ayrıca toplumsal yaşama ve iş dünyasına katılım için kullanmış oldukları araçlardır. Bunun yanında kültürler, dünya görüşleri, insanların kendine özgü benlikleri ve bilgi birikimleri ile yakından bağlantılıdırlar. Bu nedenle, eğitim ve okuryazarlık düzeyinin geliştirilmesi süreçlerinde dilsel çeşitliliğe sahip çıkmak, insanlık onurunu koruyan “çeşitlilik” ve “farklılığa” saygı duyan kapsayıcı toplumların geliştirilmesinin önemli bir parçasıdır.
Bugün, çokdillilik - günlük yaşamda birden fazla dilin kullanılması - insan hareketliliğinin ve anlık iletişimin artması ile çok daha yaygın hale gelmiştir. Çokdilliliğin yapısı ayrıca küreselleşme ve dijitalleşme ile de gelişmiştir. Ülkelerin ve toplumların birbirleriyle iletişimleri için belirli dillerin kullanımı genişlemişken, pek çok sayıda yerli ve azınlığa ait dil tehlikeye girmiştir. Bu yönde var olan ilerlemenin okuryazarlık gelişimi üzerine etkileri bulunmaktadır.
Okuryazalığın geliştirilmesi adına farklı bakış açılarına sahip politika ve uygulamalar icra edilirken, anadilde sağlam bir okuryazarlık temeli oluşturmak, ikinci veya yabancı bir dile geçmeden önce pek çok yarar sağlamaktadır. Buna karşın, dünya nüfusunun yaklaşık %40'ı konuştukları veya anladıkları dilde eğitime erişememektedir. Bunu, çokdilli okuryazarlık ortamlarını zenginleştirerek ve dijital teknolojinin potansiyelini keşfederek, daha dil ve kültür ile alakalı politikalar geliştirirek ve uygulayarak değiştirmemiz gerekiyor. UNESCO, 70 yılı aşkın bir süredir, eğitim kalitesini ve kültürlerarası anlayışı arttırmanın bir aracı olarak eğitime ana dili tabanlı, çokdilli yaklaşımları desteklemektedir. UNESCO, 70 yılı aşkın bir süredir, eğitim kalitesini ve kültürlerarası anlayışı arttırmanın bir aracı olarak eğitime ana dili tabanlı, çokdilli yaklaşımları desteklemektedir. Nelson Mandela şöyle demiştir: “Bir adamla anladığı bir dilde konuşursanız, bu onun aklına ulaşır. Onunla kendi dilinde konuşursanız bu onun kalbine gider.” Hem akıl hem de zihine ulaşmak, etkili öğrenmenin anahtarıdır.
Bu yıl Uluslararası Yerli Diller Yılı ve ayrıca Salamanca Kapsayıcı Eğitim Bildirisinin kabul edildiği Dünya Eğitimde Özel İhtiyaçlar Konferansı'nın 25. Yıldönümüdür. Bu özel günde dayanışma içinde, UNESCO sizi, modern çokdilli dünyamızda eğitim hakkının bir parçası ve daha kapsayıcı, dilsel ve kültürel açıdan çeşitli toplumlara sahip olmanın bir yolu olarak okuryazarlığı yeniden etraflıca düşünmeye davet etmektedir.
*Bu metin https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000370329/PDF/370329eng.pdf.multi adresinden alınarak Türkçeleştirilmiştir.