Küresel Fikirler Laboratuvarı rolüyle UNESCO, insanların geleceği neden ve nasıl kullanacağı konusunda güçlü bir değişime öncülük etmektedir.
Gelecek Okuryazarlığı Nedir?
Gelecek Okuryazarlığı bir yeteneği teşkil etmektedir. İnsanların, gördüklerinde ve yaptıklarında geleceğin oynadığı rolü daha iyi anlamalarını sağlayan bir beceri olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsanları, “geleceği kullanma” ve “gelecek okuryazarlığı” konusunda daha yetenekli hale getirebilecek iki unsur bulunmaktadır. Birinci unsuru geleceğin henüz mevcut olmayıp sadece hayal edilebilir oluşu; ikinci unsuru ise insanların hayal etme yeteneğinin varlığı oluşturmaktadır. Sonuç olarak, insanlar farklı nedenlerle ve farklı yollarla geleceği hayal etmeyi öğrenebilmektedirler. Bu yollarla insanlar, gelecek okuryazarlığı hakkında daha donanımlı hâle gelmektedirler.
Gelecek Okuryazarlığı Neden Önemlidir?
Gelecek Okuryazarlığı, geleceği hayal etmenin getirdiği umut etme, korkma ve anlam oluşturma niteliklerini barındırdığından büyük önem teşkil etmektedir. Hayal edilen gelecek, beklentileri, hayal kırıklıklarını ve değişim isteğini yönlendirmektedir.
Gelecek, gündelik yaşamın her anında kullanılmaktadır. Tahmin etmek, korkmak ve umut etmek bu anlardan birkaçını oluşturmaktadır. Tahmin etmenin, görülenleri ve yapılanları şekillendiren kuvvetli bir güç olduğu farz edilse de geleceğin neden ve nasıl kullanıldığı hakkında çok sık düşünülmemektedir. Gelecek Okuryazarlığı, insanların tahmin yürüttükleri zaman uyguladıkları yöntemler ve nedenler hakkında fikir vermektedir. "Gelecek okuryazarı" olmak, dünyanın değerinin anlaşılmasını ve geleceğin, bugünü yenilemek için kullanılmasını sağlamaktadır (Miller, 2015). Geçmiş, yalnızca geleceği anlamlandırmak amacıyla kullanıldığında, ya da yalnızca bugünün fikirlerini yarına aktarmada kullanılacak bir yer/zaman unsuru olarak düşünüldüğünde, şimdiki zamanın anlamlandırılması güçleşmektedir. Geleceğin hangi amaçlarla ve yollarla kullanıldığının anlamını genişletmek, bu hususta gerçekleştirilebilecek eylemleri çoğaltarak daha fazla seçenek sunmaktadır. Bu şekilde, Gelecek Okuryazarlığı türlü karmaşıklıkları insan olma anlayışıyla bütünlemeye yönelik atılan bir adım olarak görülmektedir.
UNESCO Küresel Gelecek Okuryazarlığı Ağı Kuruyor
2012 yılından beri UNESCO, öngörü faaliyetlerini Gelecek Okuryazarlığı ve Öngörü Disiplininin geliştirilmesine doğru kaydırmaya başlamıştır. Bu girişim, UNESCO’nun gelecek çalışmalarını teşvik etme konusundaki onlarca yıllık deneyimine dayandırılmış, geleceği kullanma teorisi ve uygulamalarındaki en son gelişmelerin tartışıldığı ve modellendiği küresel bir fikir laboratuvarı olarak inşa edilmiştir. UNESCO, yerel bağlamda köklü öngörüleri keşfetmek adına 20'den fazla ülkede yerel şampiyonlarla birlikte çalışmaktadır. Özel olarak hazırlanmış ve ortak olarak oluşturulmuş Gelecek Okuryazarlığı Laboratuvarlarının, “geleceği kullanma" kapasitesini artırma ve farklı yöntemler kullanma konusunda kanıtlanmış bir geçmiş performansı bulunmaktadır. UNESCO geçtiğimiz yıllarda Routledge ile, Geçmişi Dönüştürmek: 21. Yüzyılda Öngörü (2018) başlıklı önemli bir akademik kitap yayınlamıştır. Kitap, insanların yaparak öğrenme süreçlerine dahil edildiklerinde, "gelecek okuryazarlığı" konusunda donanımlarının arttığına, yeni sorular ürettiklerine ve yenilikçi eylemler için yeni ufuklar açtıklarına dair kanıtlar sunmaktadır.
Son birkaç yıl içinde Finlandiya, Yunanistan, İtalya, Malezya, Hollanda, Tunus, Birleşik Krallık ve Uruguay'da 8 UNESCO kürsüsü kurulmuştur. Bu Kürsüler, Gelecek Okuryazarlığı Merkezlerinin gelişimi için katalizör görevi görmekte ve gelişmekte olan Küresel Gelecek Okuryazarlığı Ağı için kilit noktalar oluşturmaktadırlar. Kürsüler, sivil toplum, hükümet ve özel sektördeki ortaklarla yakın iş birliği içinde çalışarak, “geleceği kullanmak” için yenilikçi nedenleri ve yöntemleri savunmaktadırlar. Belçika, Brezilya, Kanada, Şili, Fildişi Sahili, Fransa, Fas, Namibya, Nijerya, Norveç, Polonya, Rusya, Sırbistan, Güney Afrika, Güney Kore, İsveç, İsviçre ve Tayland'da ise Kürsü sayılarının artırılması yönünde planlar devam etmektedir.
Fas OCP Vakfı tarafından finanse edilen Afrika'nın Geleceğini Hayal Etmek Projesi, UNESCO'nun Gelecek Okuryazarlığı Laboratuvarları ön modelini test etmek için olağanüstü bir fırsat sağlamaktadır. Bu girişim, UNESCO'nun son yedi yıl içinde tasarladığı ve uyguladığı 60’tan fazla Laboratuvarı esas almaktadır. Bu tür “eylem-öğrenme/eylem-araştırma” girişimleri, binlerce insanın geleceklerini tanımasını sağlamıştır. Bu Laboratuvarları farklı konularda çeşitli yerel şampiyonlar ile dünya çapında çalıştırmak, yerel şampiyonların Laboratuvarları birlikte tasarlaması ve uygulaması, kolektif zekayı devreye sokması ve Küresel Gelecek Okuryazarlığı ağına hayat vermesi için gerekli yetenekleri geliştirmenin etkili bir yolu olarak değerlendirilmektedir.
Bu metin https://en.unesco.org/themes/futures-literacy#:~:text=Futures%20Literacy%20is%20a%20capability,present%20(Miller%2C%202015). adresinden alınarak Türkçeye çevrilmiştir.