Küresel salgın (COVID-19), eşitsizlikleri şiddetlendirerek ve bugün dünyanın karşı karşıya kaldığı tüm engelleri ve zorlukları vurgulayarak, insan haklarına saygı gösterilmesini sağlamak amacıyla daha ne kadar yol almamız gerektiğini göstermektedir.
Bu bağlamda amaç; eğitim, bilim, kültür ve bilgiye erişimi sağlamak ya da tüm bu kamusal malları, her bireyin haklarına saygı gösterilen daha adil, daha insancıl bir dünya yaratmak için seferber etmek konusunda UNESCO’nun yetkisi her zamankinden daha değerlidir.
Geçtiğimiz birkaç ay boyunca UNESCO, bu temel hakları korumak için elinden gelenin en iyisini yaparak, krizlere ilişkin yanıtımızın temelini oluşturmuştur.
Bu durum, okulların kapanmasıyla başa çıkmak için 200 ortaktan oluşan benzeri görülmemiş bir koalisyon kurarak veya küresel yansımaya katkıda bulunmayı ve desteklemeyi amaçlayan eylem olan, Eğitimin Geleceği raporumuzu yayınlayarak temel eğitim hakkını garanti altına almak için verilen taahhütü oluşturmaktadır.
Bu aynı zamanda, herkesin farklılıklarına saygı gösterme konusundaki artan bağlılığımızla da ilgilidir. Üye Devletlerimiz tarafından Aralık 2020’de başlatılan Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Günü’ne Karşı Küresel Çağrı uyarınca, her yerde ırkçılık ve ayrımcılığa karşı mücadeleyi hızlandırmak için Kurum çapında yeni bir strateji geliştirilmektedir.
Son olarak, Genel Konferansımızın son oturumunda alınan önemli kararlar bulunmaktadır. Özellikle, biri “açık bilim” tavsiye kararı ve diğeri de “yapay zekâ etiği” tavsiye kararı olmak üzere iki tarihi tavsiye kararının benimsenmesi söz konusu olmuştur.
Açık Bilim Tavsiye Kararı, her şeyden önce, bilimin yalnızca birkaç kişi yerine herkesin yararlanabilmesi için bilimsel bilgiye erişimi iyileştirmeyi amaçlamaktadır. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin “herkesin özgürce [...] bilimsel ilerlemeyi ve onun faydalarını paylaşma hakkına sahip olduğunu” belirten 27. maddesi ile uyumludur.
Ek olarak, yapay zekâ alanındaki ilk küresel standart belirleme aracı olan UNESCO’nun Yapay Zekâ Etiğine İlişkin Tavsiye Kararı, bu devrim niteliğindeki teknolojinin geliştirilmesinin insan haklarını aşındırmaktan ziyade insan haklarına hizmet etmesini sağlayacaktır.
UNESCO'nun yetkisinin, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde tanımlanan “ortak standardı” birlikte geliştirmemize yardımcı olmak amacıyla en geniş ve en kapsamlı şekilde neler yapılabileceğinin hiç olmadığı kadar farkındayız. Bu günde, geleceğe daha insani bir yüz vermek için her toplumda bulunan tüm paydaşları UNESCO’nun yanında toplanmaya davet ediyoruz.
Bu yazı https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000380101_eng?posInSet=2&queryId=N-846502e1-0c76-4899-b0b5-601eb07d9549 adresinde yer alan metinden faydalanılarak Türkçeleştirilmiştir.