Pamukkale Üniversitesi Altay Toplulukları Dil ve Kültürleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Avrasya Yazarlar Birliği ve UNESCO Türkiye Millî Komisyonu iş birliğinde 15 Aralık 2021 tarihinde çevrim içi Uluslararası Türk Dili Günü Etkinliği gerçekleştirildi. Etkinliğe Türk Devletleri Teşkilatı, Türk Kültür ve Miras Vakfı, Uluslararası Türk Akademisi, TÜRKSOY, TÜRKPA Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan Temsilcileri katılım sağladı.
Türk Devletleri Teşkilatı UNESCO Millî Komisyonlarının yürütmekte olduğu Uluslararası Türk Dili Günü ilan önerisi süreci, Türk Devletleri Teşkilatı ve Devlet Başkanları tarafından da olumlu karşılanmış, 2018 ve 2019 yıllarında gerçekleştirilen Türk Devletleri Teşkilatı Zirve Toplantıları Bildirilerinde süreç desteklenmişti. Paydaşlarla gerçekleştirilen istişareler sonucunda V. Thomsen’in Orhun Abidelerini deşifresinin ilanı olan 15 Aralık Uluslararası Türk Dili ilanı önerisinin UNESCO’ya sunulmasında mutabık kalınmıştı.
Türk Halk Müziği Sanatçısı İrfan Gürdal’ın Türk dünyasını tınılarıyla buluşturan bestelerini dinlettiği bir şölenle başlayan “Uluslararası Türk Dili Günü” etkinliği açılış konuşmaları ve bilim insanlarının bildirileriyle devam etti.
Açılış konuşmaları etkinliğe ev sahipliği yapan Pamukkale Üniversitesi ALTAY DİLMER Müdürü Prof. Dr. Nergis Biray, Avrasya Yazarlar Birliği Başkanı Doç. Dr. Yakup Ömeroğlu, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Öcal Oğuz, UNESCO Türkiye Millî Komisyonunun Önceki Başkanı Prof. Dr. Nabi Avcı ve Pamukkale Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Kutluhan tarafından gerçekleştirildi. Sayın Biray, millî kimlik ve bağımsızlık tasavvuruna dil aracılığıyla vurguda bulunarak Türk dünyasının bu yolla ortak eylem ortaya koyacağı hususunu dile getirirken; Sayın Ömeroğlu, Thomsen tarafından deşifre edilen Orhun Abidelerinin Türk dilinin yazılı kaynaklarının ilk edebi metini olduğunu vurguladı. Sayın Oğuz, Uluslararası Türk Dili Günü ilan önerisi süreci ve yapılan çalışmalar hakkında bilgi verirken; Sayın Avcı, Türk Dili’nin Birleşmiş Milletlerde kullanılan resmi dillerden biri olması konusunda çalışmaların yapılması gerekliliğini dile getirdi. Sayın Kutluhan, ilettiği video mesajında “Uluslararası Türk Dili günü ilan edilmesi yönündeki çalışmaların öneminden bahsederek, böyle bir toplantıya ev sahipliği yapmanın gururunu taşıdığını belirtti.
Açılış Bildirileri Türk Devletleri Teşkilatı Önceki Türkiye Aksakalı Prof. Dr. Mustafa İsen’in Türk dili ile ilgili çalışmalarla ilgili verdiği bilgiler ile başladı ve Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun’un Türk dilinin coğrafi yayılımı, tarihi derinliği ve lehçeleri ile ilgili olarak ilettiği video mesaj ile devam etti. Elazığ Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Buran tarihi süreçte Türk dilinin kollara ayrılması ve ortaya koyduğu tasnifin Ulusal Türk Dili Günü çalışmalarına da katkı sağlayacağından söz ederken, Uludağ Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cengiz Alyılmaz taşlara kazınmış Türkçe anıtlar ve taşlar üzerinde yapılan çalışmalar hakkında bilgi vererek Türkçenin tarihi süreçteki metinleri ve yayıldığı bölgeler ile bu mirasımız ile ilgili olarak yaptıkları çalışmaları anlattı.
Açılışın ardından Uluslararası Türk Dili Günü İlanı Yuvarlak Masa Toplantısı gerçekleştirildi. Yuvarlak Masa Toplantısında ilk olarak Türk Devletleri Teşkilat Kurumları söz aldı. Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreter Yardımcısı Sultanbai Raev, Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Günay Efendiyeva, Uluslararası Türk Akademisi Başkan Yardımcısı Fuzuli Majidli, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Doç. Dr. Bilal Çakıcı, TÜRKPA Sosyal, Kültürel ve İnsani Meseleler Komisyonu Sekreteri Bauırjan Datkayev Uluslararası Türk Dili Günü kapsamında konuşmalarını gerçekleştirdi. Katılım sağlayan Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan UNESCO Millî Komisyonları temsilcileri, Daimi Temsilcilikleri, Ankara Büyükelçilikleri, Millî Bilimler Akademileri, Yazarlar Birlikleri ve bilim insanları etkinliğe ilişkin duygularını ifade etti.
Toplantının öğleden sonraki oturumunda Uluslararası Türk Dili Günü Paneli gerçekleştirildi. Prof. Dr. Nergis Biray’ın moderatörlüğünü yaptığı panelde Prof. Dr. Konuralp Ercilasun “Türk Dilinin Tarihi Arka Planı”; Prof. Dr. Ali Akar “Türk Dil Birliğinin Tarihi Gerekçeleri ve Coğrafi İmkânları”; Prof. Dr. M. Fatih Kirişçioğlu “Atatürk ve Türk Lehçeleri”; Doç. Dr. Sinan Güzel “Kimlik İnşasında Alfabenin Rolü: Türk Dünyası Örneği”; Doç. Dr. Gülsine UZUN “Ulus-Devletin Oluşumunda Dilin Önemi: Türk Dili Örneği” adlı bildirilerini sundu.
Etkinlik 15 Aralık Uluslararası Türk Dili Günü ilanı önerisinin UNESCO’ya sunularak kabul olması temennileriyle sona erdi.
