2021 Nobel Barış Ödülü sahibi Maria Ressa, son zamanlarda güvenilir bilgiye sahip olmanın önemini şu sözlerle açıklamıştır: “Gerçeklerin olmadığı bir dünya, gerçeklerin ve güvenin olmadığı bir dünya anlamına gelmektedir ve bunlardan hiçbirine sahip değilseniz, COVID-19 küresel salgınını, iklim değişikliğini kesinlikle yenemezsiniz.”
Ancak bugünlerde gerçekler, sürekli artan söylenti, dezenformasyon ve nefret söylemi etkisi altında yayılması sonucunda giderek baltalanmaktadır.
Söz konusu eğilimi tersine çevirmek için, halkın eleştirel düşünme kapasitesini geliştirmemiz, bilgiyi ve gerçekleri filtreleme, kontrol etme ve analiz etme gibi gazetecilik çalışmalarına olan güveni yeniden kazanmamız gerekmektedir. Ayrıca internetin kullanıcıları arasında korku ve kurgunun yankı uyandırmasına izin vermeden bilgi verme kapasitesini tam olarak kullanmasını sağlamalıyız.
UNESCO tarafından tasarlandığı ve geliştirildiği şekliyle medya ve bilgi okuryazarlığı için tüm zorluk burada yatmaktadır. Bu zorluğun ölçeği, geçtiğimiz Eylül ayında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 77. Oturumunda Dönüşen Eğitim Zirvesi (TES) tarafından daha da vurgulanmıştır.
Dijital hizmet sağlayıcıları, ifade özgürlüklerini koruyarak kullanıcıların eleştirel düşüncenin geliştirilmesine katkıda bulunmasını sağlar. Böylece, içeriklerini daha iyi ve daha kapsamlı bir şekilde denetleyerek ve sıralayarak yirmi birinci yüzyılın becerisini geliştirmede önemli bir rol oymaktadırlar.
UNESCO bu konuda güçlü vaatlerde bulunmuştur: Örneğin Facebook, TikTok, Shoah ile ilgili tüm aramalar için UNESCO ve World Jewish Congress (WJC) tarafından “aboutholocaust.org” sitesinde yer alan bilgilere yönlendirilmektedir.
Ayrıca 25 ülkeyi bu konularda eğitim politikaları oluşturmada eğitimcilere ve öğrencilere “Eleştirel Düşün, Akıllıca Tıkla!” şeklinde yılların tartışması ve meyvesi olan medya ve bilgi okuryazarlığı müfredatını temel bir kaynak sağlamak amacıyla desteklemekteyiz.
Burada gençlerin de kilit bir rolü olduğu için, UNESCO onlara Gençlik Gündemi Forumu gibi tartışma forumları sağlamakta ve yaklaşık 500 gençlik örgütü ile bu konular üzerinde çalışmaktadır. Gençlik ayrıca, Nijerya Devlet Başkanı Sayın H.E. Muhammedu Buhari liderliğindeki Küresel Medya ve Bilgi Okuryazarlığı Haftası kutlamalarının da merkezinde yer alacaktır.
Bu küresel hafta vesilesiyle UNESCO, bilgiyi gerçek bir kamu yararı haline getirmek ve tüm çağdaş zorluklarla yüzleşmek için gereken güveni yeniden sağlamak amacıyla Üye Devletleri, dijital hizmet sağlayıcıları ve sivil toplumu medya ve bilgi okuryazarlığına önem vermeye davet etmektedir.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000383253_eng?posInSet=3&queryId=N-4f0b0e8e-ce1f-4ad2-9370-de2543539819 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.