UNESCO bu yıl Uluslararası Kadınlar Günü’nde, dünyanın dört bir yanındaki kadınları ve kız çocuklarını kutlamakta ve kadın haklarının asla hafife alınmaması gerektiğini hatırlatmaktadır.
Afganistan’daki kadınlar ve kız çocukları birkaç ay gibi kısa bir süre içinde, eğitim hakkı da dâhil olmak üzere en temel haklarını kaybetmişlerdir. Bu durumdan yola çıkarak, nesiller boyunca yapılan kademeli ilerleme, tek bir düşüşle ortadan kaldırılabilir. Çünkü cinsiyet eşitliğine doğru giden yol belirsiz olduğu çıkarımını yapmak mümkündür.
UNESCO’nun bu yılki odak noktası eğitim, bilim, kültür ve iletişimde kesişen eylemlerinin merkezindeki bir konu olan cinsiyet eşitliği için yenilik ve teknolojidir.
Teknoloji, kamusal alanda nasıl çalışıldığını, öğretileri, iletişim kurmayı ve topluma katılmayı vb. insan hayatının hemen hemen her yönünü etkileyen özelliklere sahiptir. Fakat kadınların Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) becerilerine sahip olma olasılığı dört kat daha azdır. Kadınlar, teknoloji gücünün %20’sinden daha azını temsil etmekle birlikte yapay zekâ alanındaki araştırmaların sadece %12’sini temsil etmektedir.
Bu durumun sonucu olarak ciddi sorunlar oluşmaktadır. Kadınlar ve kızlar teknoloji geliştirmede daha az temsilcileri bulunduğu için, cinsiyet bağlı önyargılar dijital ortamda sürdürülmekte hatta bazen daha da şiddetlenmektedir. Daha da kötüsü, çevrim içi ortamdaki cinsiyete dayalı şiddet ve taciz kadınları susturmakta ve onların kamusal alana katılmalarını engellemektedir. UNESCO Research’e göre, gazeteci kadınların yaklaşık dörtte üçünün çevrim içi şiddet maruz kaldığı ve sonuç olarak üçüncü bir benlik sansürünün etkisinde oldukları belirtilmiştir.
Cinsiyetler arası teknolojik uçurumu azaltmak için eğitime odaklanmamız gerekmektedir. Bugün okullarda her zamankinden daha fazla kız öğrenci olmasına rağmen, bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarındaki kadın ve kız çocukları, öğrenciler ve öğretmenler olarak hala yeterince temsil edilememektedir.
Bu nedenle UNESCO, kadınların ve kız çocuklarının yeteneklerini, teknoloji gelişimini toplumsal cinsiyet eşitliği için bir kaldıraç haline getirmeye çalışmaktadır. Örneğin Kenya, Ruanda, Tanzanya ve Uganda'da binlerce kız çocuğu dijital beceri eğitimi ve mentorlük programlarımızdan yararlanmışlardır.
Eğitimin ötesinde, UNESCO kendini dijital alanı kadınlar için daha güvenli bir yer haline getirmeye adamıştır. Önyargıların ortadan kaldırılmak ve aynı zamanda kadın liderliğindeki teknolojinin finansmanını destekleyen Yapay Zekâ Etiğine İlişkin Tavsiye Kararına dayanarak, Kadınlar için 4 Etik Yapay Zekâ Ağı aracılığıyla teknoloji endüstrilerinde çeşitliliği ve kapsayıcılığı desteklemektedir. Özellikle kadın gazeteciler ve sanatçılar için pratik araçlar ve yasal kılavuzlar geliştirmek ve yaymak için ortaklarımızla birlikte çalışmaktayız.
UNESCO olarak politika düzeyinde, Şubat 2023’te UNESCO tarafından toplanan Güven için İnternet Konferansında atılan sağlam temellerle dijital platformların düzenlenmesi için geliştirdiğimiz yönergelerin net bir odak noktası olarak toplumsal cinsiyet eşitliğini savunmaktayız.
Bugün, Uluslararası Kadınlar Günü’nde, kadınların ve kız çocuklarının teknolojik dönüşümün sunduğu fırsatlardan yararlanmasını sağlamalıyız. Bunu yaparken her şeyden önce, eşit muamele ile bu fırsatları şekillendirmelerini sağlamalıyız.
Bu yazı https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000384620?posInSet=2&queryId=N-69d86d80-8052-4243-8560-cdd9cbd93936 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.