Uluslararası Vicdan Günü’nde bireye kendi ve başkalarının eylemleri hakkında bir fikir veren ve bu eylemler hakkında etik bir yargıya varmasını sağlayan evrensel yetenek ve vicdan kutlanmaktadır.
Bu uluslararası gün hem UNESCO’nun temelleri hem de varoluş nedeni olan barışın desteklenmesi ile ilgilidir. Bu belirsiz zamanlarda, Uluslararası Vicdan Günü mesajına her zamankinden daha fazla ihtiyacımız bulunmaktadır.
Çünkü bilincin evrenselliği sorgulandığında ve kişi kendi yargısını görmezden geldiğinde ya da bu yargı başkaları tarafından bastırıldığında, barış zayıflamakta ve bozulmaktadır. Nitekim İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin tüm insanların vicdan sahibi olduğunu ve vicdana göre hareket etmekte özgür olduğunu ilan etmesinin nedeni de budur.
UNESCO, kültürlerin ve mirasın çeşitliliği yoluyla insanların vicdanlı ve değerli varlıklar olarak tanıdığı bir anlayışı teşvik ederek eğitimin, fikirlerin ve bilginin yayılmasını desteklemektedir. UNESCO bu bireysel ahlaki anlayışın garanti altına alınmasında yardımcı olmaktadır.
Bununla birlikte, belki de daha temelde, UNESCO’nun Anayasası’nda belirtildiği gibi “entelektüel ve ahlaki dayanışma” ile insanlıkta ortak bir vicdan sağlamaktır.
UNESCO’nun eğitimi, kültürü, bilgiyi ve bilimi desteklemek için yaptığı her şeyin amacı bu misyonundan gelmektedir.
Elbette bu durum her türlü ırkçılık ve ayrımcılığa karşı mücadele verilen UNESCO’da çeşitliliğe saygı temelinde her yerde kapsayıcılığı teşvik edilen programların da amacını oluşturmaktadır. UNESCO bu programlar aracılığıyla herkesin aynı insanlığın bir parçası olduğunun farkına varılmasını sağlamaya çalışmaktadır.
UNESCO’nun çabaları ayrıca, yaşayan dünyayla ilişkimizi yeniden düşünmenin aciliyetine dair bir anlayış olan çevresel farkındalığı artırmayı da amaçlamaktadır. Bunu göz önünde bulunduran UNESCO, birey ile dünya arasındaki ilişkiyi sorgulama kapasitesi olarak tanımlayan Husserl ile uyumlu olarak, tüm Üye Devletlerinin çevre eğitimini 2025 yılına kadar okul müfredatlarının daha önemli bir parçası haline getirmesini sağlamaya kararlıdır.
Benzer şekilde, UNESCO’nun Yapay Zekâ Etiğine İlişkin Tavsiye Kararı, yeni teknolojiler geliştirirken vicdan ve uyanıklığı birleştirme ihtiyacını vurgulayarak Rabelais’in “vicdansız bilim ruhun mahvolmasından başka bir şey değildir” uyarısını yinelemektedir.
Bu nedenle, bu Uluslararası Vicdan Günü’nde, Jawaharlal Nehru’nun da belirttiği gibi, UNESCO “dünya toplumunun vicdanı” rolünü üstlenmektedir.
Bu yazı https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000384938_eng?posInSet=2&queryId=N-4077f3a1-8f7d-480a-aca8-6abc7992b583 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.