Kiswahili hem geçmişe hem de bugüne seslenen, 200 milyondan fazla konuşanı ile en yaygın kullanılan Afrika dillerinden biridir ve bir düzineden fazla ana lehçeyi kapsamaktadır. Yüzyıllar boyunca bu Bantu dili, Orta Doğu’nun yanı sıra Sahra altı Afrika’nın birçok yerinde ortak bir iletişim biçimi olarak ortaya çıkmıştır.
Bir lingua franca olarak Kiswahili, başta Arapça olmak üzere diğer dillerden de kelimeler almış ve karşılığında bu dilleri zenginleştirmiştir. Örneğin, İngilizce “safari” kelimesi Kiswahili dilinde “yolculuk” anlamına gelen "safara" kelimesinden gelmektedir. Bu dilsel alışveriş, Kiswahili'nin dünya dillerinin kavşağında önemli bir rol oynadığını vurgulamaktadır.
Kiswahili sadece diller arasındaki diyaloğun değil, aynı zamanda halklar ve ülkeler arasındaki diyaloğun da hikâyesini anlatır. Gerçekten de Kiswahili diğer Afrika dilleriyle ortak kelime ve kavramlara sahip olduğu için etkileyici bir birleştirici güce sahiptir. Bu nedenle Afrika Birliği, Doğu Afrika Topluluğu ve Güney Afrika Kalkınma Topluluğu Kiswahili’yi resmî dillerinden biri olarak seçmiştir. Bu şekilde UNESCO’nun da Küresel Önceliği Afrika aracılığıyla yaptığı çalışmalar gibi Kiswahili, Afrika kıtasının tüm potansiyeline ulaşmasında rol oynayacaktır.
Ticaret, diplomasi ve birlik dili olmasının yanı sıra Kiswahili zengin bir kültürel ifade kaynağıdır. Zira günlük etkileşimlerde sıkça kullanılan “amani” ya da barış gibi kavramları içermektedir. “Amani” sadece çatışmanın yokluğu olarak değil, aynı zamanda bir dinginlik veya huzur hali anlamına da gelmektedir. Bu nedenle, dil sürekli olarak üzerinde çalışılması gereken bir şeydir ve bu vizyon, UNESCO’nun uğrunda çaba gösterilmesi gereken bir ideal olarak kendi barış anlayışıyla da örtüşmektedir.
İletişimi ve barışı teşvik eden bu güç, özellikle dijital devrim karşısında korunmalıdır. Bu nedenle UNESCO, Kiswahili’nin potansiyelinin çevrim içi ortamda da fark edilmesini sağlamaya kararlıdır. UNESCO bu hedef doğrultusunda, dijital platformların düzenlenmesine yönelik kılavuz ilkeler tasarlama çabaları, ifade özgürlüğü ve insan haklarını teşvik ederken nefret söylemi ve dezenformasyonla daha iyi mücadele etmek için içerik denetiminde dilsel çeşitliliğin önemini vurgulamaktadır.
Dünya Kiswahili Dili Günü vesilesiyle dilin mirasını ve taşıdığı kültürel zenginliğini kutlayalım. Hem değerlerimizi ve dünya vizyonumuzu ifade etmek ve toplumsal düzeyde barışı teşvik etmek için hem de iş birliğini kolaylaştırmak için dillerin çeşitliliğini korumaya söz verelim.
Dünya Kiswahili Dili Günü Kutlu Olsun! Siku njema ya kimataifa ya Kiswahili!
Bu yazı için, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000385820?posInSet=2&queryId=N-1317b387-7a5f-4c17-9b55-72373f58ec14 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.