Gezegenimiz iklimsel bir felaketin eşiğindedir. Çünkü 2023 yılı sanayi öncesi döneme göre ortalama 1,45 ° C daha yüksek küresel yüzey sıcaklığı ile kayıtlara geçen en sıcak yıl olmuştur. Diğer endişe verici rekorlar da okyanus yüzey sıcaklıkları, deniz seviyesinin yükselmesi ve buzul çekilmesi konularında kırılmıştır.
İnsanlık bu varoluşsal tehlikeyle yüzleşirken, bu yıl Dünya Basın Özgürlüğü Günü'nde iklim sorununun aynı zamanda bir gazetecilik ve bilgilendirme sorunu olduğunu hatırlamalıyız. Zira özgür ve güvenilir bilimsel bilgiye erişim olmadan etkili bir iklim aktivizmi mümkün değildir.
Bu nedenle bu yılın teması, küresel bir kamu yararı olan ifade özgürlüğünün korunması ile gezegenimizin korunması arasındaki temel bağlantıyı vurgulamaktadır.
Ancak bugün aynı zamanda gazeteciliği ve özgür, çoğulcu bilgiyi korumak için bir eylem çağrısıdır.
2023 Kasım ayında UNESCO tarafından yayınlanan Dijital Platformların Yönetişimine İlişkin Kılavuz İlkeler doğrultusunda, iklim değişikliği konusundaki dezenformasyon ve komplolara karşı moderasyon ve düzenleme önlemlerini arttırabilmeleri için büyük sosyal ağları daha hesap verebilir hale getirme çağrısıdır.
Tüm vatandaşların dezenformasyonla yüzleşmek için gereken eleştirel düşünme becerileriyle donatılması çağrısıdır.
Ayrıca, çoğu zaman taciz, şiddet ve sansür kurbanı olan gazetecileri ve medya profesyonellerini, sanatçıları ve bilim insanlarını korumaya yönelik bir çağrıdır. Bu ay yayınlanan bir UNESCO araştırması, çevre muhabirlerinin %70'inin çalışmaları nedeniyle saldırı, tehdit veya baskı mağduru olduğunu ve son 15 yılda 44 çevre gazetecisinin öldürüldüğünü göstermektedir.
2,6 milyar vatandaşın sandık başına çağrıldığı bu "süper seçim yılında" güvenilir bilgiye erişim daha da hayati önem taşımaktadır.
Bu bağlamda UNESCO, temel bir insan hakkı ve demokrasinin bir ayağı olarak ifade özgürlüğünü savunma konusundaki kararlılığını sürdürmektedir. Bu nedenle Ukrayna, Afganistan, Sudan ve Haiti gibi kriz durumları da dâhil olmak üzere gazetecileri savunmakta ve güvenlik konusunda eğitmekteyiz. Aynı zamanda UNESCO, binlerce hâkim, savcı ve kolluk kuvveti gibi kilit oyunculara da ifade özgürlüğüyle ilgili konularda eğitimler vermiştir.
Önümüzdeki birkaç hafta içinde UNESCO, çevre gazetecilerine daha fazla koruma sağlamak ve başlıca sosyal ağlarda medya eğitimini ve bilgilendirmeyi güçlendirmek için özellikle çevreye yönelik girişimler de başlatacaktır.
Bu yıl 3 Mayıs'ta UNESCO “özgür ve çoğulcu bilgiyi korumak aynı zamanda demokrasilerimizi ve gezegenimizi korumak anlamına gelmektedir” mesajını iletmek istemektedir.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000389572_eng?posInSet=2&queryId=N-61f0f881-913c-4330-b8d3-f0c14e9557c0 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.