Yaklaşık 20 yıl önce, Aralık 2004'te Endonezya, Sri Lanka, Güney Hindistan ve Tayland kıyılarını vuran son derece şiddetli bir tsunami, önüne çıkan her şeyi yok etmiş ve yüz binlerce kişinin ölümüne ve yerlerinden edilmesine neden olmuştur.
Bu trajik olaydan yirmi yıl sonra, iklim değişikliğinin sonuçlarının ekstrem hava olaylarının artmasına neden olduğu açıktır. İşte bu nedenle UNESCO, Dünya Okyanus Günü'nde, büyük maviyi ve bu felaketlerden etkilenen toplumları korumak için birlikte hareket etmenin acil bir ihtiyaç olduğunu yinelemektedir.
2021 yılında Birleşmiş Milletler, UNESCO'nun Hükûmetler Arası Oşinografi Komisyonu (IOC) ile birlikte liderlik etmekten gurur duyduğu Sürdürülebilir Kalkınma için Birleşmiş Milletler Okyanus Bilimi On Yılı'nı başlatmıştır. Dört yıldan kısa bir süre içinde dünya çapında 500'den fazla yenilikçi araştırma girişimi başlatıldı ve Okyanus Biyoçeşitliliği Bilgi Sistemimizde (OBIS) listelenen 180.000'den fazla deniz türüyle okyanus ve okyanus biyoçeşitliliği hakkındaki bilgiler artmıştır. Dahası, geçtiğimiz Nisan ayında, işleri daha da ileri götürmek amacıyla UNESCO, 124 ülkeden 2.600'den fazla katılımcının hazır bulunduğu Barselona'da bir toplantı düzenlemiştir. Bu bağlamda kurumumuz, bilgiyi arttırmak, korumayı geliştirmek ve yerel halklara daha iyi eğitim sağlamak gibi üç temel amaca yönelik bir dizi faaliyet yürütmektedir.
UNESCO, her şeyden önce okyanusla ilgili bilgi üretimini desteklemek için çalışmaktadır. UNESCO, 2017'den bu yana dört katına çıkan deniz tabanı haritalandırmamızı geliştirmiştir. Ayrıca bilgiye açık erişim kamu politikasını geliştirmeye yardımcı olduğu için UNESCO, Okyanus Biyoçeşitliliği Bilgi Sistemi (OBIS) aracılığıyla bu araştırmayı başta bilim camiası olmak üzere herkes için erişilebilir hale getirmeye kararlıdır.
Dünya Mirası Listesinde yer alan 50 deniz alanının yanı sıra 82 ülkedeki 240 ada ve kıyı biyosfer rezervimizde biyolojik çeşitliliği korumak için çaba sarf ediyoruz. Bu 50 bölge tek başına okyanusun %1'inden daha azını kapsasa da dünyanın mavi karbon ekosistemlerinin %21'ini (karbon emen yosun ormanları, mangrovlar ve tuzlu çayırlar) korumaktadır.
Son olarak UNESCO, iklimle ilgili tehlikelerle başa çıkmalarına yardımcı olmak için yerel halklarla birlikte çalışmaktadır. Örneğin, özellikle bu tehlikelerdeki artıştan doğrudan etkilenen gelişmekte olan 12 küçük ada devletinde kurulan küresel "Tsunami Ready" programı aracılığıyla erken uyarı sistemleri geliştirmek için çalışıyoruz.
Bu Dünya Okyanus Gününde, okyanusla olan ilişkimizi yenileyerek araştırmaları destekleyelim- Fransız tarihçi Jules Michelet'in sözleriyle, "Dünyamızın tüm yüzeyinde sular çoğunlukta karalar ise az rastlanılır.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000390107_eng?posInSet=9&queryId=N-e951cba5-2a24-4e20-98e8-7b43ef76c9bb adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.