Jeoçeşitlilik, doğanın canlı olmayan temel parçasıdır. Kayalar, mineraller, topraklar ve peyzajların yanı sıra bu özellikleri oluşturan ve şekillendiren süreçleri de içermektedir. Jeoçeşitlilik, biyoçeşitliliğin sessiz ortağıdır ve dünyadaki her ekosistem, varlığını sürdürebilmek için jeoçeşitliliğin bazı unsurlarına ihtiyaç duymaktadır.
Bu nedenle jeoçeşitlilik gıda üretimi, su yönetimi ve enerji üretiminin temelini oluşturmaktadır. Aynı zamanda 'yeşil' geçişin de merkezinde yer almakta, akıllıca kullanıldığında, maden kaynakları kalkınmayı karbonsuz hale getirirken zenginlik ve istihdam yaratmaktadır. Bu nedenle jeoçeşitlilik ve jeolojik süreçlerin anlaşılması ve farkındalığın arttırılması, geçmişi keşfetmek, öngörülemeyen bir geleceğe hazırlanmak ve gezegenimizin sınırlı kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi hakkında bilgi vermek için elzemdir.
Bu hedeflerin önemi, diğer aşırı hava olaylarının yanı sıra daha uzun sıcak hava dalgalarına ve kuraklıklara, daha erken fırtına mevsimlerine ve daha yoğun sel ve erozyona neden olan iklim bozulmasıyla hiç bu kadar belirgin olmamıştır. Daha az görünür olan toprak sağlığı ve çeşitliliği dünya genelinde hızla azalmakta ve destekledikleri ekosistemlerin biyolojik çeşitliliğini tehdit etmektedir. Bu nedenle UNESCO, UNESCO alanlarında ve ötesinde en iyi uygulamaları teşvik etmek için Agadir'de özel bir konferans sırasında bir toprak sağlığı değerlendirme ve koruma programının geliştirilmesini başlatmıştır.
Ayrıca, jeolojik çeşitlilik bize Dünya tarihinin farklı dönemlerindeki iklim değişikliklerinin etkisinin yanı sıra gezegenimizde yaşamın nasıl geliştiğinin neredeyse dört milyar yıllık hikâyesini de öğretebilir. Bu nedenle UNESCO, jeolojik mirasımızın çeşitliliğini teşvik etmeye ve korumaya kendini adamıştır.
50 yılı aşkın bir süredir yer bilimleri alanında yetkili tek Birleşmiş Milletler kuruluşu olan UNESCO, Uluslararası Yerbilimleri Programı aracılığıyla gezegenimizin jeolojik çeşitliliğinin daha iyi anlaşılmasını ve daha sürdürülebilir kullanımını teşvik etmek için uluslararası iş birliğini teşvik etmektedir. UNESCO Küresel Jeoparklarındaki eşsiz jeolojik manzaraları ve mirası, ayrıca birçok Biyosfer Rezervi ve Dünya Mirası alanlarında bulunan jeolojik çeşitliliği de korumaktadır.
Uluslararası Jeoçeşitlilik Günü, evlerimizde kullandığımız yapı malzemelerinden piller ve her yerde bulunan akıllı telefon gibi günlük eşyalara kadar günlük yaşamımızda çok önemli olan doğanın bu hayati ve genellikle göz ardı edilen kısmını hatırlamak için bir fırsattır. Bu, halkın gezegenimizin jeolojik tarihi ve çeşitliliği hakkında bilgi edinebilecekleri yerlere erişimini sağlamak ve yer bilimlerinde örgün eğitim, araştırma ve kariyer fırsatlarının herkese açık olmasını sağlamak anlamına gelmektedir.
UNESCO, bu Uluslararası Gün'de uluslararası toplumu jeoloji bilimlerinin potansiyelini harekete geçirmeye ve tanıdık manzaraları yeni gözlerle görmeye çağırmaktadır.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000391355?posInSet=6&queryId=N-dd9fb45b-6aef-485c-9c91-e8f0198f0fb3 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.