İlk Uluslararası Kız Çocukları Günü'nden bu yana geçen on iki yılda, kız çocuklarının herkes için eğitim, iklim adaleti ve barış gibi değerlerin sesli savunucuları olmalarını kutluyoruz. Toplumlarımızı parçalayan sistematik eşitsizliklerle mücadele ederek ayrımcılığa aktif bir şekilde karşı çıktılar.
Gösterdikleri özveri meyvelerini verdi: 2009 yılına gelindiğinde dünya ilk ve orta öğretimde, 2013 yılına gelindiğinde ise lise eğitiminde toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamıştı. Buna rağmen, her 100 erkek çocuğa karşılık ilköğretime kayıtlı 96, ortaöğretime kayıtlı 91 ve lise eğitimine kayıtlı 87 kız çocuğunun bulunduğu Sahra-altı Afrika'da bölgesel farklılıklar devam etmektedir.
Dünya, bazı bağlamlarda ise eşitlik mücadelesinde geriye bile gitmektedir. Taliban’ın Afganistan'da iktidarı ele geçirmesinden üç yıl sonra ülke, dünyada orta ve yükseköğretimin kız çocuklarına ve kadınlara tamamen yasak olduğu tek yerdir. UNESCO'nun yeni verilerine göre 1.4 milyon Afgan kız çocuğu kasıtlı olarak eğitimden mahrum bırakılmış durumdadır. İlkokul sonrası eğitim yasağı 2030 yılına kadar devam ederse, bu durumdan 4 milyondan fazla kız çocuğu olumsuz etkilenmiş olacaktır. UNESCO, Uluslararası Kız Çocukları Günü'nde kız çocuklarının okula gitmesini yasaklayan bu çağdışı yasalara ilişkin derin endişelerini yinelemektedir. Eğitim hakkı pazarlık konusu yapılamaz ve bu haktan ödün verilemez.
UNESCO, uluslararası savunuculuğa öncülük etmenin yanı sıra, Afgan kız çocuklarına zor koşullara rağmen öğrenme şansı sağlamak için ülkenin 20 şehrinde toplum merkezli okuma yazma sınıfları kurmuştur. Ayrıca radyo ve televizyon aracılığıyla eğitim programları yayınlayan Afgan medyasını da -tahminen 17 milyon Afgan izleyiciye ulaşan içerikle- desteklemektedir. Bu alternatif öğrenme yöntemleri önemli bir can simidi olsa da hiçbir şey sınıfta yüz yüze eğitimin yerini tutmamaktadır. Uluslararası toplum, okulların Afgan kız çocuklarına koşulsuz olarak yeniden açılmasını sağlamak için seferber olmaya devam etmelidir.
Yasal engeller olmasa bile, birçok yapısal faktör kız çocuklarının eğitimini, gelişimini ve sivil katılımını engelleyebilir. Dünya genelinde eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak için çabalarımızı sürdürmeli, kız çocuklarını araçlarla donatmalı ve başarılarına elverişli ortamları teşvik etmeliyiz.
2024 UNESCO Kız Çocukları ve Kadınların Eğitimi Ödülü sahiplerini yakında onurlandırılacaktır. Bu ödül sahiplerinin çabaları, eşitlik ve kalıcı değişim için bir katalizör olarak kız çocuklarının eğitiminin gücünü vurgulamaktadır.
Uluslararası bir toplululuk olarak bu Uluslararası Kız Çocukları Gününde ve bundan sonraki her gün, kız çocuklarını kutlamak, desteklemek ve yolculuklarında onlara eşlik edelim ve kız çocuklarının eğitim ve kamusal yaşama katılım haklarını savunmak için tam anlamıyla seferber olalım.
Bu yazı için https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000391541?posInSet=6&queryId=N-1c939202-82bc-4fa1-b911-8a41b6170ca6 adresinde yer alan metinden faydalanılmış, yazının Türkçe çevirisi yapılmıştır.