Diller bir iletişim aracından çok daha fazlasıdır. Düşünceyi şekillendirir, bilgiyi aktarır ve kimlik için bir araçtır. Her dil kendi içinde bir evrendir, yaşayan bir mirasın ifadesidir.
Ancak günümüzde konuşulan dillerin en az %40'ı tehlike altındadır. Bir dil öldüğünde, onunla birlikte bütün bir dünya görüşü de ölmektedir.
Uluslararası Ana Dil Günü'nün 25. yıldönümü vesilesiyle UNESCO, dünya çapında konuşulan yaklaşık 7.000 dili koruma konusundaki kararlılığını bir kez daha tasdik etmektedir. Bu dilsel çeşitliliği bir anlaşmazlık kaynağı olarak görmek yerine, kültürel ve bilişsel faydalarına değer vermeliyiz.
Dünya dillerinin faydalarını kabul etmek, her şeyden önce tüm insanların kendi ana dillerinde öğrenmelerine izin vermek anlamına gelir. Bu, özellikle temel okuma ve yazma becerilerinin edinildiği ve ulusal dillerin kademeli olarak tanıtıldığı okulun ilk yıllarında önemlidir.
Bu konudaki araştırmalar nettir. Gün vesilesiyle yayınlanan yeni UNESCO raporu -Diller önemlidir: çok dilli eğitim konusunda küresel rehberlik- çok dillilik eğitiminin ilerlemesi için birçok yolu hatırlatmaktadır.
Anadillerinde eğitim gördüklerinde daha fazla çocuk okula devam edecek ve daha iyi performans gösterecektir. Ayrıca okulda kendileriyle anadillerinde konuşulduğunda kendilerini tamamen kabul edilmiş hissederler ve yeni diller öğrenmek için daha donanımlı olurlar. Ayrıca, ebeveynler öğretmenlerle daha kolay iletişim kurabilmekte ve çocuklarının ödevlerini daha kolay takip edebilmektedir.
Yine de dünyadaki insanların %40'ı evde konuştuklarından farklı bir dilde eğitim görmektedir. Afrika'daki 22 ülkede yapılan bir araştırma, çocukların %20'sinden daha azının kendi ana dillerinde eğitim gördüğünü ortaya koymuştur.
Bu nedenle UNESCO, kaliteli eğitimin koşullarından biri olarak en iyi anlaşılan ve konuşulan dile dayalı çok dilli öğretime öncelik vermek için dünyanın dört bir yanındaki ülkelerle birlikte çalışmaktadır. Bu, okulun dilsel ve kültürel kökünden sökülme yeri değil, aksine kendini, başkalarını ve tüm çeşitliliğiyle dünyayı öğrenme yeri haline gelmesini sağlamak içindir.
UNESCO'nun yerel dillerin okul müfredatına entegrasyonunu desteklediği Kamerun'da yaptığı şey budur. Öğretmenleri çok dilli eğitim vermeleri için eğittiğimiz Mozambik'te de bunu yapmaktadır. Yerli Halkların atalarının dillerini ve kültürlerini öğreten geleneksel Mapuche eğitimcilerinin becerilerini güçlendirmeye yardımcı olduğumuz Şili'de yaptığı da budur. Tüm bu çabalar binlerce öğrencinin yüksek kalitede çok dilli eğitim almasını sağlamaktadır.
Uluslararası Yerli Diller On Yılının (2022-2032) uygulanması için Birleşmiş Milletler sisteminde lider kurum olan UNESCO, uluslararası toplumu bir bütün olarak çok dilliliği teşvik etmeye, dilsel mirasın zenginliğini ve çeşitliliğini kalıcı barışın bir aracı haline getirmeye çağırıyor.
Zira Senegalli akademisyen Felwine Sarr'ın ifadesiyle dil, özel ve evrensel olanın bir araya geldiği yerdir.
Bu yazı https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000392824_eng?posInSet=3&queryId=N-e835583e-d9b6-4be9-a8e9-74c539623deb adresinde yer alan metinden faydalanılarak Türkçeleştirilmiştir.