Uluslararası Kadınlar Günü, dünyanın dört bir yanındaki kadınları ve kız çocuklarını kutlamak, aynı zamanda toplumsal cinsiyet eşitliği yolunda ne kadar ilerlediğimizi ve daha ne kadar ilerlememiz gerektiğini düşünmek için bir fırsattır.
2025 yılı, dünyanın kadın hakları konusunda şimdiye kadarki en iddialı ve en geniş destek gören gündemi olan Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu’nu kabul etmek üzere bir araya gelmesinin 30. yılına işaret etmektedir.
Bu uyumlu, çok taraflı çabanın doğrudan bir sonucu olarak önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. 1995'ten önce sadece 12 ülkede aile içi şiddete karşı yasal yaptırımlar vardı; bugün ise dünyanın neredeyse her ülkesinde yasal önlemler bulunmaktadır. Yasal değişimin yanı sıra, kadın hakları hareketlerinin daha eşit bir dünyanın yolunu açmasıyla birlikte zararlı olan sosyal normların da değiştiğini gözlemlemek mümkündür.
Bununla birlikte, 1995 yılında vurgulanan pek çok kritik sorun ise hala çözülmemiştir. Günümüzde her üç bilim insanından yalnızca biri kadındır ve bilimsel alanlarda çalışanlar erkek meslektaşlarının kazandığı maaşın yalnızca %85'ini kazanmaktadır. Kadınlar kültür ve eğlence sektöründeki işgücünün neredeyse yarısını oluştursa da, liderlik pozisyonlarında yeterince temsil edilmemekte ve sektördeki güvencesiz işlerde ise çok fazla temsil edilmektedir. Ayrıca, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik çevrim içi toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve yapay zekâ sistemlerinde gerici kalıp yargıların pekiştirilmesi gibi yeni tehditlerle de karşı karşıyayız.
Pek çok alanda kaydedilen ilerleme ise evrensel olmaktan uzaktır. İşte bu nedenle bu yılki Uluslararası Kadınlar Günü'nün teması “Tüm Kadın ve Kız Çocukları için: Haklar. Eşitlik. Güçlendirme” olarak belirlenmiştir.
Bu, bazı bağlamlarda gerileme kaydettiğimizbir dönemde giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Fiili yönetimin iktidara gelmesinin üzerinden üç yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen Afganistan, dünyada orta ve yükseköğretimin kız çocuklarına ve kadınlara kesinlikle yasak olduğu tek yer olarak öne çıkmaya devam etmektedir. UNESCO'nun yeni verilerine göre, kız çocuklarının okula gitmesini yasaklayan gerici yasalar nedeniyle 1,5 milyon Afgan kız çocuğu orta öğretimden mahrum kalmaktadır. İlkokul sonrası eğitim yasağı 2030 yılına kadar devam ederse, bu durumdan 4 milyondan fazla kız çocuğu etkilenecektir.
İşte bu nedenle UNESCO, bu Uluslararası Günü Afgan kadın ve kız çocuklarına adamıştır. Bu taahhütün bir nişanesi olarak UNESCO, 7 Mart tarihinde, önde gelen Afgan kadın aktivistleri, kadın hakları savunucuları ve uluslararası uzmanlardan oluşan geniş bir yelpazeyi bir araya getiren uluslararası bir konferans düzenlemiştir. Etkinlik, Afgan kadın ve kız çocuklarının içinde bulunduğu vahim duruma ışık tutmayı, onları onurlandırmayı ve seslerini duyurmayı ve uluslararası toplumun onların eğitimine nasıl destek verebileceğini tartışmayı amaçlamıştır.
Hiçbir şey okulun yerini tutamasa da UNESCO, Afgan kadın ve kız çocuklarına alternatif öğrenme yöntemleri sunmak için çalışmaktadır. Çeşitli illerde toplum temelli okuma yazma sınıfları kurmuş, çevrim içi kurslar sunan denizaşırı üniversitelerle iş birliği gerçekleştirmiş ve radyo ve televizyon aracılığıyla eğitim programlarını desteklemiştir. Kaliteli eğitim temel hakkının her yerde tüm kadın ve kız çocukları tarafından kullanılmasını sağlamak için uluslararası düzeyde savunuculuk yapmaya ve harekete geçmeye devam etmeliyiz.
Bu Uluslararası Kadınlar Gününde, kadınların ve kız çocuklarının evrensel, devredilemez ve bölünemez haklarını bir kez daha teyit ediyoruz. Bunu yaparken, dünyanın her köşesinde değişim yaratmak ve bu hakların TÜM kadınlar ve kız çocukları tarafından kullanılmasını sağlamak için geniş kapsamlı yetkimizin tüm yönlerini kullanmayı taahhüt ediyoruz.
Bu yazı https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000393080?posInSet=6&queryId=N-c81fbcb4-ac2f-4665-8eaf-345e0c098d08 adresinde yer alan metinden faydalanılarak Türkçeleştirilmiştir.