TÜRKSOY ÜYESİ ÜLKELER UNESCO MİLLÎ KOMİSYONLARI ve KOMİTELERİ YEDİNCİ TOPLANTISI ve EL SANATLARI

SEMPOZYUMU ÇALIŞMA RAPORU

21 Nisan 2019 OŞ, KIRGIZİSTAN

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO Millî Komisyonları ve Komiteleri Yedinci Toplantısı 21 Nisan 2019 tarihinde Kırgızistan’ın Oş şehrinde yer alan Kırgız- Özbek Oş Üniversitesi’nde gerçekleştirilmiştir. Toplantı, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) ve UNESCO Kırgızistan Millî Komisyonu tarafından düzenlenmiş ve toplantıya Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ve İslam Dünyası Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (ISESCO) katkı sağlamıştır. Toplantı, Oş şehrinin Türk Dünyası Kültür Başkenti ilan edilmesine yönelik kutlamalar çerçevesinde gerçekleştirilmiştir.

Toplantıya Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Sultan Raev, Kırgız Cumhuriyeti Cogorku Keneşi Milletvekili Aynur Altybaeva, Kırgız Cumhuriyeti Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanı Azamat Zhamankulov, TÜRKSOY Genel Sekreteri Dusen Kasseinov, Türk Konseyi Genel Sekreter Yardımcısı Gısmat Gozalov, Oş Belediye Başkanı Taalaybek Sarybashov, Kırgız- Özbek Üniversitesi Rektörü Ch. Raiymbaev, TÜRKSOY üyesi ülkelerin UNESCO Millî Komisyon ve Komitelerinin başkanları ve temsilcileri katılmıştır: Azerbaycan Cumhuriyeti, Kazakistan Cumhuriyeti, Kırgız Cumhuriyeti, Türkiye Cumhuriyeti, Türkmenistan, Özbekistan Cumhuriyeti temsilcilerinin yanı sıra Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Gagavuz Yeri (Moldova) temsilcileri, el sanatları uzmanları, el sanatları toplulukları temsilcileri ve UNESCO faaliyetleriyle ilgili uzmanlar katılmıştır.

Etkinlik kapsamında Kırgızistan’ın ilk UNESCO Kulübü olan “Balajan”ın çocuk çizimleri sergisi ve Kırgız-Özbek Üniversitesi öğrencilerinin hazırlamış oldukları resim sergisi düzenlenmiştir. Toplantıya katılım sağlayanlar, UNESCO Kırgızistan Millî Komisyonuna üst düzey organizasyonları ve misafirperverlikleri için teşekkürlerini iletmişlerdir.

Oş Belediye Başkanı Taalaibek Sarybashov, TÜRKSOY Genel Sekreteri Dusen Kasseinov, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Sultan Raev, Türk Konseyi Genel Sekreter Yardımcısı Gısmat Gozalov, Kırgız-Özbek Üniversitesi Rektörü Ch. Raiymbaev, UNESCO Azerbaycan Millî Komisyonu Genel Sekreteri Elnur Sultanov, Kazakistan Cumhuriyeti Kültür ve Spor Bakan Yardımcısı Eldos Ramazanov, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Öcal Oğuz, UNESCO Türkmenistan Millî Komisyonu Genel Sekreteri Kuvandyk Poladov,

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Folklor Araştırmacısı Kani Kanol, Gagavuzya Kültür ve Turizm İşleri Dairesi Başkanı Marina Semenova törenin açılış konuşmalarını yapmışlardır ve TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Fırat Purtaş ISESCO adına bir konuşma gerçekleştirmiştir.

Toplantının temel amacı, TÜRKSOY üyesi ülkelerin Millî Komisyonları ve Komiteleri arasındaki iş birliğini daha da derinleştirmektir. Toplantıda, Türk dünyasının ortak kültürel, doğal ve belgesel mirasının korunması ve geliştirilmesi konularının yanı sıra ortak projelerin hayata geçirilmesi ve ortak adaylık dosyalarının UNESCO listelerine kaydedilmesi için Millî Komisyonların etkileşim mekanizmaları tartışılmıştır.

Toplantının ana gündemini - Türk dünyasının kültürel mirasının muazzam önemi, yüksek bilgi değeri ve onu korumak için önlemler geliştirme ihtiyacı oluşturmuştur.

Toplantıda, TÜRKSOY üyesi ülkelerin UNESCO Millî Komisyon ve Komitelerinin Dönem Başkanlığı Türkiye’den Kırgızistan’a devredilmiştir.

Yedinci toplantı kapsamında eş zamanlı olarak üç çalıştay düzenlenmiştir:

• TÜRKSOY Üyesi Ülkeler 10. Somut Olmayan Kültürel Miras Semineri;
• TÜRKSOY Üyesi Ülkeler 5. Kültürel ve Doğal Miras Semineri;
• TÜRKSOY Üyesi Ülkeler 5. Dünya Belleği Semineri;

Seminerler sırasında, tüm katılımcı ülkelerin temsilcileri ve el sanatları topluluklarının temsilcileri, ülkelerinin kültürel mirası hakkında sunumlar yapmış ve daha fazla ortak çalışma ve proje önerilerinde bulunmuşlardır.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler 10. Somut Olmayan Kültürel Miras Seminerinde, UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesine Türkiye, Kazakistan ve Kırgızistan’ın çok uluslu adaylık dosyası olan “Geleneksel Zekâ ve Strateji Oyunu: Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala / Göçürme”nin geliştirilmesi ve tanıtımı konusu ele alınmıştır. Katılımcılar ayrıca ortak adaylık dosyalarının hazırlanması ve UNESCO listesine sunulması gereğini de vurgulamışlardır. Bunlar arasında geleneksel giysiler, el sanatları, keçe ürünler, oymacılık vb. unsurların yer alabileceği belirtilmiştir. Ayrıca katılımcılar, Türk dünyası el sanatlarının tanıtımı konusunda ortak sergi ve projelerin uygulanması için etki alanlarının güçlendirilmesi gereğini tartışmışlardır.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler 5. Kültürel ve Doğal Miras Seminerinde UNESCO İpek Yolu Programı kapsamında yer alan kültürel miras unsurlarının UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kaydı için bu alanda başlatılan çalışmaların devam ettirilmesinin gerekliliği tartışılmıştır.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler 5. Dünya Belleği Semineri çerçevesinde katılımcılar, belgesel mirasın korunmasına yönelik tedbirlerin uygulanması, el yazmaları, arşivler ve kitabelerin elektronik ortama aktarılması konularını tartışmışlardır.

TÜRKSOY Üyesi Ülkeler UNESCO Millî Komisyon ve Komitelerinin daha önceki toplantılarında alınan protokol kararlarının yanı sıra tartışmaların sonuçlarına göre aşağıdaki önerilerde bulunulmuştur:

1. TÜRKSOY üyesi ülkelerin Millî Komisyon ve Komitelerinin önceki altı toplantısının kararlarını hatırlatarak UNESCO’nun yetki alanlarındaki iş birliğini, ortaklık ve karşılıklı destek ruhu içinde sürdürmek ve güçlendirmek;
2. TÜRKSOY üyesi ülkelerin Millî Komisyon ve Komiteleri arasında bilgi ve deneyim alışverişini teşvik etmek ve desteklemek;
3. Seçimler sırasında karşılıklı destek sağlayarak UNESCO organları ve program komitelerinin çalışmalarında Türk Dili konuşan devletlerin daha geniş temsilini teşvik etmek;
4. Türk dünyasının ortak kültürel, doğal ve belgesel mirasının korunması ve yaygınlaştırılmasına yönelik ortak projelerin geliştirilmesi ve uygulanması için TÜRKSOY üyesi ülkelerin iş birliğini güçlendirmek;
5. UNESCO Kırgızistan Millî Komisyonu’na, Millî Komisyonların sekizinci toplantısına kadar olan Dönem Başkanlığı görevini vermek;
6. Oş şehrinin “Türk Dünyasının Kültür Başkenti” ilan edilmesi çerçevesinde düzenlenen etkinliklerle ilgili olarak 2019 yılında Oş şehrinde düzenlenecek kitlesel kültürel etkinliklere TÜRKSOY üyesi ülkelerin katılımını teşvik etmek;
7. TÜRKSOY üyesi ülkelerin ortak tarihi ve kültürel mirasını göz önünde bulundurarak UNESCO Dünya Mirası Listesi, UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi ve UNESCO Dünya Belleği Kütüğüne, Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri Programına kaydedilmek üzereçok uluslu adaylık dosyaları çalışmaları başlatmak ve UNESCO çerçevesindeki diğer program ve projelere yönelik de ortak faaliyetleri geliştirmek;
8. Türkiye, Kazakistan ve Kırgızistan’ın “Geleneksel Zekâ ve Strateji Oyunu: Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala / Göçürme” çok uluslu adaylık dosyası tanıtımını teşvik etmek;
9. Ortak el sanatları sergileri, programları ve projeleri uygulamak için Türk dünyası el sanatları ağını güçlendirmek;
10. UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesine sunulması için ortak adaylık dosyalarını hazırlamak ve ortak el sanatları faaliyetlerini geliştirmek;