İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE DÜNYA MİRASI
© UNESCO
Dünya Mirası varlıkları iklim değişikliğinin sebep olduğu sonuçlardan olumsuz etkilenmektedir. Miras varlıklarının korunabilmesi için, iklim değişikliğinin miras alanlarının Üstün Evrensel Değerleri üzerindeki etkilerinin anlaşılması ve bunlara etkili bir şekilde yanıt verilmesi gerektirmektedir.
Dünya Mirası varlıklarının aynı zamanda, ekosisteme su sağlamak ve iklimi düzenlemek gibi faydaları da bulunmaktadır. Doğal miras alanları arasında bulunan ormanlarda depolanan karbon sayesinde iklim değişikliği etkilerini hafifletme imkânı da sunmaktadır. Öte yandan kültürel miras sayesinde, gelecekteki değişimler için direnç oluşturan ve bizi daha sürdürülebilir bir geleceğe götüren geleneksel bilgiler aktarılmaktadır.
Dünya Mirası varlıkları, uygulanan ve test edilen izleme, azaltma ve adaptasyon uygulamaları hakkında bilgi toplamak ve paylaşmak için iklim değişikliği gözlemevleri olarak hizmet vermektedir. Dünya Mirası küresel ağı sayesinde iklim değişikliğinin; insan toplumları, kültürel çeşitlilik, biyolojik çeşitlilik ve ekosistem hizmetleri üzerindeki etkisi belirlenmektedir. Bu süreç iklim değişikliğinin doğal ve kültürel miras üzerindeki etkileri konusunda farkındalık yaratılmasına da yardımcı olmaktadır.
Açık Uçlu Çalışma Grubu
23 GA 11 sayılı Kararla, UNESCO Genel Konferansında, Dünya Mirası Komitesi Genişletilmiş 44. Oturumunda (Fuzhou/çevrim içi, 2021) onaylanan Dünya Mirası için İklim Eylemi Politika Belgesi not edilmiştir. 2023 yılında Genel Konferans kapsamında gerçekleştirilecek olan Dünya Mirası Sözleşmesine Taraf Devletler 24. Genel Kurulunda Politika Belgesinin güncellemek ve nihai versiyonunu geliştirmek üzere, Dünya Mirası Merkezi ve Danışma Organlarının desteğiyle Taraf Devletlerden oluşan Açık Uçlu Çalışma Grubu kurulmasına karar verilmiştir. Açık Uçlu Çalışma Grubunun oluşturduğu belgelere ulaşmak için Tıklayınız.
Uzmanlar Paneli
UNESCO Dünya Mirası Komitesi Genişletilmiş 44. Oturumunda (Fuzhou/çevrim içi, 2021) kabul edilen 44 COM 7C sayılı Kararla, Dünya Miras Merkezi’nden, Ad-hoc Çalışma Grubu, Dünya Mirası Merkezi, Danışma Organları, iklim bilimi ve miras alanındaki diğer nitelikli uzmanlardan oluşan “İklim Değişikliği ve Dünya Mirası Uzmanlar Paneli”nin düzenlenmesi talep edilmiştir. Uzmanlar Paneli 30 Mart - 1 Nisan 2022 tarihleri arasında çevrim içi olarak UNESCO Dünya Mirası Merkezi tarafından, Danışma Organlarının yardımıyla ve Avustralya, Azerbaycan ve Hollanda Hükümetlerinin cömert mali desteği sayesinde düzenlenmiştir.
İklim değişikliği, Dünya Mirası varlıklarına yönelik en önemli tehditlerden biri haline gelmiştir. Miras alanlarının bütünlükleri ve özgünlükleri de dâhil olmak üzere Üstün Evrensel Değerlerini, yerel düzeyde ekonomik ve sosyal kalkınma potansiyellerini etkilemektedir.
İklim değişikliğinin Dünya Mirası üzerindeki etkileri konusu, 2005 yılında bir grup ilgili kuruluş ve birey tarafından Dünya Mirası Komitesi’nin dikkatine sunulmuştur. Bunun ardından UNESCO, iklim değişikliğinin Dünya Mirası üzerindeki etkilerinin araştırılması ve yönetilmesi konusunda ön saflarda yer almıştır. UNESCO, 2006 yılında Dünya Miras Komitesi’nin rehberliğinde, Danışma Organları (ICCROM, ICOMOS, IUCN) ve uzmanlardan oluşan geniş bir çalışma grubuyla birlikte “İklim Değişikliğinin Dünya Mirası Üzerindeki Etkilerinin Tahmin Edilmesi ve Yönetilmesi” konulu bir rapor ve “Uygun Yönetim Uygulamaları için Sözleşmeye Taraf Devletlere Yardımcı Olma Stratejisi” hazırlamıştır. Bunu “İklim Değişikliği ve Dünya Mirası Üzerine Bir Vaka Çalışması Derlemesi” takip etmiştir. Bu süreç, 2007 yılında Dünya Mirası Sözleşmesine Taraf Devletler Genel Kurulu tarafından “İklim Değişikliğinin Dünya Mirası Varlıkları Üzerindeki Etkilerine İlişkin Politika Dokümanı”nın (bundan böyle “Politika Dokümanı” olarak anılacaktır) kabul edilmesini sağlamıştır.
© UNESCO / Mark Kelley
Politika Belgesi hazırlık sürecine dair daha fazla detay için Tıklayınız.
Dayanıklı Dünya Mirası için Kapasite Oluşturma
UNESCO, iklim değişikliğinin Dünya Mirası üzerindeki etkilerini etkili ve sürdürülebilir bir şekilde yönetmek için Taraf Devletlerin ve diğer paydaşların kapasitelerini geliştirmektedir. Bu çabaların temel amacı, bu varlıkların Üstün Evrensel Değerlerini aktarmaya devam etme ve sürdürülebilir kalkınmayı destekleme kapasitelerini artırmaktır. Dünya Mirası varlıklarının yönetimi; afet riski yönetimi, iklim değişikliğinin azaltılması ve sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunan faaliyetler doğrultusunda gerekli önlemlerin tasarlanmasını ve uygulanmasını gerektirmektedir.
2014 yılında UNESCO, Latin Amerika ve Afrika’daki Dünya Mirası alan yöneticilerinin, Dünya Mirası için iklim değişikliğine uyum konusunda kapasite geliştirmelerini desteklemiş ve “Doğal Dünya Mirası Alanları için İklim Değişikliğine Uyum için Pratik Rehber” hazırlanmıştır. Söz konusu rehber hazırlanırken 2’si Hindistan’da ve 2’si Kenya’da olmak üzere dört doğal alan pilot alan olarak incelenmiştir. Bu faaliyetler kapsamında Hollanda ve Belçika Hükümeti’nden mali destek sağlanmıştır. UNESCO ayrıca Peru ve Endonezya dâhil olmak üzere iklim değişikliğine uyum ve etkilerini azaltma faaliyetleri konusunda belirli Dünya Mirası alanlarını desteklemiştir.
© Shutterstock.com / Ihor Serdyukov
İklim Değişikliğine Yanıt Vermek İçin Dünya Mirası Kaynakları
UNESCO, iklim değişikliğinin Dünya Mirası üzerindeki etkilerinin araştırılması ve yönetilmesi konusunda ön saflarda yer almıştır. UNESCO, 2006 yılında Dünya Mirası Komitesi’nin rehberliğinde “İklim Değişikliğinin Dünya Mirası Üzerindeki Etkilerinin Tahmin Edilmesi ve Yönetilmesi” konulu bir rapor hazırlamış, bunu “İklim Değişikliği ve Dünya Mirası Üzerine Vaka Çalışmaları Derlemesi” ve 2008 yılında “İklim Değişikliğinin Dünya Mirası Varlıkları Üzerindeki Etkileri Üzerine Politika Dokümanı” izlemiştir. Mayıs 2014’te “Doğal Dünya Mirası Alanları için İklim Değişikliğine Uyum için Pratik Rehber” yayınlamıştır. UNESCO, Alan Başkanlarının ve yöneticilerinin iklim değişikliği ile başa çıkma kapasitelerini geliştirmeye yönelik faaliyetlerine devam etmektedir.
